Welkom

“Ik probeer tijdens een telefoongesprek met mijn patiënt bewust een stilte te laten vallen, maar aan de andere kant hoor ik: ‘Ben je er nog?’” Een collega in de psychosociale zorg vertelde mij dat het totaal anders werken is met deze nieuwe digitale werkwijze die in de coronacrisis face-to-face gesprekken heeft over...

Als specialist ouderengeneeskunde en kaderarts palliatieve zorg werk ik in de verpleeghuiszorg en de hospicezorg. Naast het ‘smalsporige dokteren’, zoals lichamelijk onderzoek bij verdenking van een gebroken heup, evalueren van de behandeling van misselijkheid, zorgen voor adequate pijnmedicatie of zoeken naar oorza...

Dit jaar kwam het Leerboek Ethiek in de Gezondheidszorg uit van auteurs Ten Have, Ter Meulen, De Vries en Ter Meulen. Deze uitgave bouwt voort op het boek Medische ethiek uit 1998. De auteurs hebben afgezien van een vierde revisie hiervan en kozen voor een nieuwe titel en een nieuwe formule, die past bij hoe mensen ...

Es R van. Professionele ethiek. Morele besluitvorming in organisaties en professies. Amsterdam: Boom Management Impact, 2020. ISBN: 9789462760615. 320 blz. 2e druk. Prijs: 63,50.

Nieuw is het boek niet maar de 3e oplage in 2020 van de 2e herziene druk uit 2015 verdient niettemin een eervolle vermelding in deze r...

Havermans M. Sterven als een stoïcijn. Filosofie bij ziekte en dood. Eindhoven: Damon, 2019. 160 blz. ISBN: 978 94 6340 178 4. Prijs: € 19,90.

Paul, de man van filosoof/ redacteur Marja Havermans bleek op 61-jarige leeftijd kanker te hebben, en overleed negen maanden na de diagnose. In het boek Sterven als een s...

McLaughlin K. Empowerment. A critique. New York: Routledge, 2015. ISBN: 9781138819610. 152 blz. Prijs: £ 125 (e-boek £ 40,49).

In dit boek analyseert de Britse socioloog Kenneth McLaughlin het – lastig in het Nederlands te vertalen – begrip ‘empowerment’. Dat begrip wordt veel gebruikt in de hedendaagse welzijns...

Op het moment dat dit nummer van TGE verschijnt, is het bijna vier maanden geleden dat de eerste besmetting met het coronavirus werd vastgesteld in Nederland. De snelle verspreiding van het virus en het beleid om de pandemie in te dammen hebben een enorme impact. In meerdere opzichten was de ethiek van de gezondheid...

Als ik dit voorwoord schrijf, bestaat de ‘anderhalvemetersamenleving’ twee maanden. Veel prangender dan ooit helder was, is de relevantie van ‘zorg’ zonneklaar geworden; zorg van professionals net zo goed als van ouders-als-thuisleerkracht. Die relevantie van zorg is het hart van zorgethiek, een stroming in de ethie...

'Precariousness' laat zich het best vertalen als bestaansonzekerheid. Binnen een zorg- of welzijnsorganisatie betekent het een toenemende onzekerheid over de eigen positie binnen het geheel. De centrale vraag in dit artikel is: wat is de invloed van 'precariousness' op het realiseren van een integraal ethiekbeleid i...

In mijn werk als verpleegkundige in de acute psychiatrie ben ik betrokken bij gesprekken tussen artsen en patiënten ter afstemming van de behandeling. Deze gesprekken roepen vragen bij mij op. Het perspectief van de patiënt wordt gehoord, maar wordt er ook geluisterd? Welke vooronderstellingen liggen ten grondslag a...

Dit artikel behandelt twee manieren waarop het perspectief van mensen met een ernstige verstandelijke beperking betrokken kan worden bij de ethische reflectie binnen moreel beraad: vertegenwoordiging door naasten en een dialoog met deze cliënten zelf. Beide opties worden nader onderzocht.

Waardering van ervaringen, sensaties en andere bronnen van niet-talige, niet-rationeel uitlegbare kennis is een relevant discussiepunt als het gaat om het bedrijven van ethiek. Auteurs Verhagen, Krijnen en Dingemans raken deze punten expliciet dan wel zijdelings aan in hun bijdragen aan deze uitgave van TGE.

Deze coronapandemie laat ontegenzeggelijk een onuitwisbare indruk achter op patiënten en hun dierbaren, maar ook op de betrokken zorgwerknemers, beleidsmakers, politici, en zelfs ver buiten het medische domein, op ons als maatschappij als geheel. Met dit artikel proberen we een handreiking te bieden aan instellingen...

De probleemstelling van een optimale allocatie van schaarse middelen beperkt zich niet tot louter economisch-theoretisch gedachtengoed. De COVID-19 pandemie zal artsen mogelijk voor loodzware beslissingen stellen. Daarom zijn voorgaande, ethisch onderbouwde afspraken op het vlak van medische triage van immens belang.

De roadmap 'Groeien in deugddoende zorg' kwam tot stand naar aanleiding van het project ‘Ruimte voor relaties: ethisch verantwoorde zorg voor woonzorgcentra’. Deze roadmap wil woonzorgcentra inspireren om een dynamiserend zorgethisch beleid te ontwikkelen waarin ruimte wordt gemaakt voor relaties.

Bespreking van Eeckman E: Balanceren tussen macht en onmacht. Patient empowerment als grondslag voor gelijkwaardigheid in de relatie patiënt-arts, door Donald van Tol

Bespreking van Centrum voor Ethiek en Gezondheid: Gezondheidsapps en wearables, de ethiek van e-health deel 1, door Lambèr Royakkers

Bespreking van Klugman CM & Lamb EG (eds.): Research Methods in Health Humanities, door Jelle van Gurp

Bespreking van Dooms A & Gabriels K: Van Melkweg tot moraal. Wetenschap en verwondering, door Karin Janssen van Doorn

Bespreking van Gabriels K: Regels voor robots. Ethiek in tijden van AI, door Trijsje Franssen

Redactioneel bij TGE nr. 1, jaargang 30, 2020

Consequentiemodellen bij het toewijzen van schaarse organen hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat zij aan iemands keuze om al dan niet donor te zijn consequenties verbinden. Dit artikel onderzoekt op basis van zowel vakliteratuur als populaire literatuur welke argumenten gebruikt worden in de morele verdediging v...

Quid pro quo bij orgaandonatie: moreel goed verdedigbaar
Reactie op ‘Voor wat hoort wat?’

Reeds in de wetsgeschiedenis van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding geldt de schriftelijke wilsverklaring, zoals bedoeld in art 2 lid 2 Wtl, als problematisch wanneer het gaat over euthanasie bij gevorderde dementie. In dit artikel worden cruciale onderwerpen in de parlementaire beha...

Het lijden dat men vreest en de arts-patiëntrelatie
Reactie op ‘Dementie en euthanasie’ en Nawoord auteurs

De implementatie van nieuwe zorgtechnologieën beïnvloedt het handelen van zorgverleners, zorgvragers en hun naasten en de relatie tussen hen. In dit artikel worden waarden in kaart gebracht bij het gebruik van technologie in de zorgpraktijk.

Casus Anorexiapatiënt, gevolg door 3 commentaren uit de praktijk

Naar aanleiding van signalen uit de praktijk heeft de Commissie Ethiek en Recht van de Gezondheidsraad een ongevraagd advies inzake vertegenwoordiging uitgebracht over knelpunten ervaren bij de vertegenwoordiging van patiënten.

Bespreking van de handreiking en e-learning ontwikkeld voor GGZ zorgverleners door de Johannes Wier Stichting (JWS).

Leestafel van Wiekens CJ & Jukema JS (red.). Healthy ageing. Het ondersteunen van gezondheid gedurende de levensloop, door Hanneke van der Meide

Leestafel van Denise Robbesom: Werken aan trage vragen. De woorden van Harry Kunneman, door Erik Olsman.

Leestafel van het boek van Bart Cusveller: Ethiek voor verpleegkundigen. Omgaan met morele issues in de zorg, door Mirjam Houtlosser

Besprekingen van het boek 'Research Methods in Health Humanities' (edited by Craig M. Klugman and Erin Gentry Lamb) en van Bert Keizer: 'Reis om de dood. Van As tot Ziel' door Jelle van Gurp