Welkom

Wanneer ik het woord ‘empathie’ hoor, denk ik onbedoeld toch altijd even aan Bach’s Erbarme Dich, mein Gott (in de uitvoering van Marian Anderson, allemaal even beluisteren!). De verloochening van Jezus door Petrus, en de daarop volgende ondraaglijke spijt, maakt dat alleen God nog om medelijden kan worden gevraagd....

We leven in een dynamische tijd waarin het beeld van wetenschap aan het veranderen is, ook met betrekking tot beweegvraagstukken. Wetenschap wordt geregeld als mening gezien in de maatschappij. Hoe kunnen we toekomstige professionals opleiden om hier goed mee om te gaan? 

In het Amazonegebied worden jonge mannen ingewijd in de geheimen van seksualiteit door hun oma. In Zweden zorgt een stervende ervoor dat al zijn bezittingen voor zijn overlijden zijn geordend en opgeruimd. Bij de Masai worden conflicten opgelost door een dader met liefde te overstelpen.

Dit boek gaat over het goede leven van mensen met een verstandelijke beperking die leven op een instellingsterrein. Tijdens het lezen ervan kreeg ik een gevoel van heimwee. Ik heb een paar jaar gewerkt op zo’n instellingsterrein, in zo’n wereld van verschil, zoals de schrijvers dat noemen.

In dit boek komen 13 verschillende vrouwen van kleur aan het woord, die hun ervaringen over het moederschap delen. De auteurs verweven o.a. culturele thema's met universele ervaringen van het moederschap, zoals het verliezen van een kind, de onzekerheden als 'nieuwe' mama en de uitdagingen van eenoudergezinnen.

De ‘Aanpak Begeleidingsethiek’ is een praktisch-ethische methodiek voor de ontwikkeling en toepassing van digitale technologie in de samenleving, ontwikkeld door Daniel Tijink (Platform voor de informatiesamenleving) en techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek. 

Alleen wie de kop in het zand steekt, lijdt niet aan ‘geen grip op de wereld ervaren’. Bij nader inzien is de kern van ons economisch systeem, het kapitalisme, de motor achter de meest bedreigende ontwikkelingen en de meest vervreemdende ervaringen: kapitaal moet altijd op zoek naar nieuw maximaal rendement, zonder ...

Hoe kunnen verpleegkundigen omgaan met alle uitdagingen van de zorg, en hun werkplezier vergroten? Sinds juli 2023 is de Wet Zeggenschap in de Zorg een feit. Dat betekent dat iedere verpleegkundige invloed mag uitoefenen op het beleid van de werkgever. 

Herseninterventies trekken makkelijk de aandacht omdat onze hersenen worden gezien als een wel heel speciaal deel van ons lichaam. 

In de loop van de jaren ’90 verhuisden steeds meer mensen met een beperking van een (beschermd) terrein naar de wijk. Een doorwerking van het neoliberalisme in de zorg, waarin onder andere het maximaliseren van keuzevrijheid centraal stond. 

Verplegen is een veelzijdig beroep, dat enorm varieert per werkplek. In de psychiatrie kom je andere vragen tegen dan in een ziekenhuis, en in de thuiszorg krijg je met andere facetten van zorg te maken dan op een Intensive Care. Er zitten bovendien veel universele aspecten aan de zorg voor mensen. 

Jenny Slatman is filosoof en hoogleraar Medical Humanities aan de Universiteit van Tilburg. Ze doet filosofisch en antropologisch onderzoek naar het lichaam en lichamelijkheid in de gezondheidszorg. 

In ‘Dansen met de hydra’ beschrijft Gerben Bakker op eigenzinnige wijze een ontwikkeling die ertoe heeft geleid dat de ruimte in onze samenleving voor een creatief, vrijmoedig omgaan met risico’s zou zijn verdwenen. 

In dit boek presenteert Dick Kleinlugtenbelt een nieuwe gespreksmethode voor moreel beraad: de innerlijk kompas methode. Het boek biedt een handreiking hoe moreel beraad in te zetten voor een ethiek die begrepen wordt als een vrijheidspraktijk. 

De zorg staat voor grote uitdagingen. De maatschappij staat voor grote uitdagingen, want als we er niet in slagen antwoorden te vinden op ontwikkelingen als vergrijzing en personeelstekorten, zal dat grote implicaties hebben voor de kwaliteit van leven van burgers. 

Verpleegkundig leiderschap gaat over meer dan het verbeteren van zorg en behoud van verpleegkundigen. Het gaat ook over het morele aspect van zorg, ‘het goede doen voor een ander’. 

Het zorglandschap is complex en verandert in rap tempo. In dit boek schetst Guus van Montfort een overzicht van deze dynamische complexiteit. 

‘We zien de dingen niet zoals ze zijn, we zien ze zoals wij zijn’. Dit citaat van essayist Anaïs Nin staat tamelijk willekeurig en zonder toelichting in het voorwoord van de auteurs. Ik vind het een raak citaat. 

De Nederlandse wetenschapstheoreticus Trudy Dehue schreef ooit dat er grofweg twee manieren zijn om wetenschap te interpreteren: realistisch en constructivistisch.

Als er één onderwerp stof voor gesprekken oplevert, dan zijn het wel ethische kwesties in de gezondheidszorg. In huisartspraktijken, op verpleegafdelingen, in de gehandicaptenzorg of onder beleidsmakers: gesprekken over morele kwesties zijn er aan de orde van de dag. 

Dit boek levert een filosofische bijdrage aan momenten waarop beslissingen met onzekerheid en onder tijdsdruk moeten worden genomen, zoals tijdens de coronapandemie veelvuldig het geval was. Zeker in het begin. Het gaat over “praktische wijsheid”. Principes zoals dat van het gereflecteerde evenwicht tussen evidentie...

Vlak na de Tweede Wereldoorlog opende ‘dokter Snuf’ de eerste huisartsenpraktijk in het Noord-Limburgse dorpje Afferden. De Afferdenaren beschikten tot 1964 over leidingwater noch riolering, woonden veelal in ondergrondse kelders, en werden gemiddeld slechts 55 jaar oud. 

Het boek Gezondheidszorg, Markt, Samenleving adresseert een breed gedragen ergernis onder zorgprofessionals: marktwerking in de zorg. De auteur begint met een haarscherpe anamnese van de huidige problematiek in de zorg, zoals toenemende bureaucratie en verantwoording, personele problemen, en gebrek aan samenwerking....

Hoewel het woord ‘ethiek’ nauwelijks valt, is dit boek ervan doordrenkt. Het is geschreven vanuit de morele overtuiging dat er meer aandacht moet komen voor sterven en de dood in de geneeskunde en de maatschappij. 

Hajo Wilschut (gynaecoloog) en Marjanke Spanjer (jurist/journalist) schreven een boek over de vooruitgang die in de afgelopen decennia is geboekt binnen de geboortezorg. In 14 hoofdstukken behandelen zij een diversiteit aan onderwerpen en de kwaliteitsontwikkeling die daarin heeft plaats gevonden.

Het mensenkind komt ter wereld als hulpeloze boreling. Goed beschouwd verandert er gedurende een mensenleven niet veel: kwetsbaarheid, verwarring en ons tekort blijven ons hele leven bij ons. Evenals onze menselijke nood naar een helpende ander om hiermee om te gaan. 

Ik zie beroepsethiek graag als zoektocht en leerproces. Hoe fijn is het als studenten dan achteraf aangeven: ‘Door de lessen Ethiek en het uitwerken van de dilemma’s kwam ik erachter dat ik eigenlijk elke dag wel te maken heb met morele oordelen’ of ‘Wat heb ik geleerd van Ethiek? Ik blijf rustig en denk eerst goed ...

De basisidee van ‘gezonde steden’ is dat gezondheidsbevordering en het verkleinen van sociale gezondheidsverschillen alleen kans van slagen hebben, als tegelijkertijd wordt ingezet op inclusieve stadsontwikkeling, het bestrijden van sociale ongelijkheid en democratische inspraak. 

'Help mij, dit is mijn laatste kans!’ Steeds vaker proberen patiënten online via crowdfunding geld in te zamelen voor hun medische behandeling. Vaak gaat het om zorg die in Nederland niet vergoed wordt, waarvan de werkzaamheid onduidelijk is en de kwaliteit niet gegarandeerd. Maar wanhoop doet bijzondere dingen met ...

“Willen we een wereld waar alles wat afwijkt van het normale wordt uitgebannen of […] een wereld waar verschillen positief worden geduid en ruimte wordt gemaakt voor verschil?” Met deze vraag als leidraad onderzoeken Hans Kröber en Xavier Moonen hoe aanstaande ouders een afgewogen keuze kunnen maken over deelname aa...

In dit populairwetenschappelijke boek, dat eind 2019 uitkwam, bespreekt filosoof Aldo Houterman het menselijk lichaam en bewegen aan de hand van voorbeelden uit de sport en uit de kunsten. Met de titel zet hij zich meteen af tegen het ‘wij zijn ons brein’-gedachtegoed van neurowetenschappers als Dick Swaab en Victor...

Enkele jaren geleden schreef de Amerikaanse oncoloog en bioethicus Ezekiel Emanuel een intrigerende longread in The Atlantic, waarvan een vertaling integraal is gepubliceerd in de NRC (18 oktober 2014): ‘Vanaf mijn 75ste jaar zeg ik ‘nee’ tegen antibiotica’ (Amerikaanse titel: Why I hope to die at 75). De dood is we...

‘Ze vragen of wij wel gegeten hebben, of onze jassen warm genoeg zijn, hebben kusjes voor op zere plekjes, geven zusjes poppen, broertjes krijgen een trein’ (p. 9). Dit citaat komt uit Moeders, het nieuwste boek van Herman van Veen. En hoewel moeders de leidraad zijn in dit boek, kreeg ik tijdens het lezen tegelijke...

In deze bundel delen auteurs van diverse pluimage hun visie op gezond samenleven; een gezonde samenleving met individuen in verbinding met elkaar. Deze bevlogen wetenschappers vertellen hoe zij urgente maatschappelijke vraagstukken proberen te begrijpen en suggereren mogelijke duurzame oplossingen. Vijf kwesties wor...

In het afgelopen jaar oogstte de chatbot ChatGPT van het Open AI Institute alom ontzag, bewondering, en bezorgdheid. Deze chatbot produceert in antwoord op vragen zeer geloofwaardige tekst, die nauwelijks van menselijke communicatie te onderscheiden is. Dat kan buitengewoon handig zijn, bijvoorbeeld om medische info...

Er zijn in het leven altijd momenten te bedenken waarbij het verschillende kanten op had kunnen gaan. Iedereen denkt er wel eens over na wat er zou zijn gebeurd wanneer op zo’n moment een ander besluit zou zijn genomen. Nergens komt dat duidelijker naar voren dan in het indringende en rijk geschreven boek Onverwacht...