Welkom

In de ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking kunnen ethische vragen leiden tot handelingsverlegenheid op momenten dat de verschillende perspectieven op goede zorg schuren. Zorgorganisaties ondersteunen professionals bij het omgaan met ethische vragen (Hartman et al., 2016; Hermsen et al., 2019). M...

Mw. N. is 40 jaar en woont in een instelling voor mensen met het Syndroom van Korsakov. Ten gevolge van jarenlang overmatig gebruik van alcohol lijdt zij aan een dusdanig ernstige vorm van levercirrose, dat de consumptie van alcohol dodelijke gevolgen kan hebben. Hoewel de instelling een alcoholverbod hanteert, weet...

Toen Sabine Geers overleed aan urachuskanker, was ze 34. Ze overleed negen maanden na haar diagnose, anderhalf jaar na de geboorte van haar dochter, en ruim twee jaar na haar eerste klachten. Dit stuk beschrijft Sabines verhaal, een reis die begon bij vage pijnklachten en via een uitdagend diagnose- en behandeltraje...

Wie aan een huidziekte lijdt, heeft vaak nog een bijkomend probleem: dat van het stigma en de bijbehorende vooroordelen en discriminerende gedragingen. Dat kan ertoe leiden dat men de aandoening verbergt en het stigma internaliseert, met alle mentale en medische gevolgen van dien. In dit artikel bespreek ik het stig...

Vorig jaar juni ging ik met pensioen als huisarts en hoogleraar gezondheidsverschillen en persoonsgerichte zorg. In de zorg wilde ik mijn patiënten laten voelen dat zij voor mij allemaal evenveel tellen, hoe verschillend zij ook zijn in achtergrond, gezondheid, talenten. Vanuit mijn leerstoel heb ik door middel van ...

Het is een publiek feit dat mensen met lagere inkomens ongeveer zeven jaar korter leven dan mensen met hoge inkomens en dat ze ook vele jaren meer met chronische ziekten kampen. Hoewel dit statistische feit natuurlijk al veel langer bekend was, komt het tegenwoordig – in de slipstream van de politieke aandacht voor ...

In een postuum verschenen boek beschrijft de jonge neurochirurg Paul Kalanithi zijn ervaringen als kankerpatiënt. Hij vertelt over een aanvaring met een collega-arts die hem niet de (pijn)medicatie wil geven waar hij om vraagt. Hij beseft: ik ben nu een onmondige en weerloze patiënt. 

Hoewel artsen dagelijks geconfronteerd worden met zieke patiënten, lijkt zelf ziek-zijn nog altijd een taboe. In dit artikel presenteren wij een zorgethisch onderzoek naar de geleefde ervaring van artsen met een chronische ziekte in de artsenwereld. We beogen hiermee bij te dragen aan een meer zorgzame en inclusieve...

Neuromodulatie is een verzameling van elektrische en chemische behandelingen voor neuro-psychiatrische aandoeningen die direct aangrijpen op het zenuwstelsel. Wie als argeloze internetgebruiker de term ‘neuromodulatie’ in Google invoert, krijgt zo’n 21.900 hits. Neuromodulatie heeft een hoge vlucht genomen en wordt ...

Gezondheidsprofessionals leven in een ongekende tijd. Enerzijds is de medische wetenschap zo ver gevorderd dat mensen ouder worden dan ooit. Levensreddende operaties, kennis vanuit klinische trials en medicatie voor de meeste aandoeningen zijn voorhanden. Anderzijds heeft het systeem waarop die techniek is gebaseerd...

Het trillen van onze smartphone hebben we te danken aan wolfraam (tungsten). Het is een mineraal dat samen met onder andere tantalum, tin en goud bekend staat als ‘conflictmineraal’: een grondstof waarvan de handel vaak gewelddadige conflicten financiert, ten koste van de burgers in de gebieden die rijk aan de grond...

De boodschap “natuur = gezond” is een krachtige boodschap die past bij de geest van de tijd. Door deze twee begrippen aan elkaar te koppelen, en zelfs gelijk te stellen aan elkaar, kun je veel bereiken ten aanzien van het overtuigen van mensen dat natuur goed is voor de gezondheid. De resolute koppeling van deze beg...

Ethiek van publieke gezondheid gaat volgens veel ethici over populaties en de relatie tussen gezondheidsprofessionals en populaties. Daarmee onderscheidt dit veld zich van de medische ethiek waarin de art-patiëntrelatie en andere relaties tussen zorgverleners en zorgontvangers centraal staan (Parmet et al., 2005). O...

In 2016 brachten René Karst en Stef Ekkel met het Frikandellenkoor de carnavalskraker ‘Liever te dik in de kist, dan weer een feestje gemist’ uit (Ekkel en Karst, 2016). Carnaval is een taboedoorbrekend feest van zotheid en spot. Het is een omkeringsritueel waarin maatschappelijke normen worden opgeschort, rollen wo...

De Raad voor Volksgezondheid en Zorg (hierna: de Raad) was een voormalig onafhankelijk adviesorgaan voor de regering en het parlement. In 2002 beoogde de Raad in zijn rapport ‘Gezondheid en gedrag’ een antwoord te geven op de vraag hoe ongezond gedrag kan worden omgebogen en vooral ook wie verantwoordelijk is voor h...

Na jaren van groeiende onrust over de toegankelijkheid en betaalbaarheid van sommige geneesmiddelen, besloot de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in 2015 om de instroom van extreem dure geneesmiddelen in het basispakket van de zorgverzekering te reguleren. De beleidsmaatregel die zij daarvoor in het lev...

Volgens Devisch (2015) staat een organisatie nooit stil. Hij verwijst in zijn werk naar de filosoof Jean Luc Nancy. “Nancy’s notion of the singular goes the other way around: organizations are able to function because they differ from themselves and change all the time” (69). Devisch (in: Wesseling & Langenberg, 201...

Zorgtechnologieën worden verwachtingsvol beschouwd als een belangrijke oplossing voor personeelstekorten in de zorg. Ook de langdurige zorg staat in deze tijd van vergrijzing onder grote druk en zoekt oplossingen in de technologische hoek. Daarnaast werd noodgedwongen het gebruik van zorgtechnologie, met name het be...

Dit artikel behandelt de vraag of abortus nog een aanvaardbare optie is om een zwangerschap te beëindigen als ectogenese het mogelijk zou maken om de zwangerschap buiten de baarmoeder voort te zetten. Dit wordt onderzocht aan de hand van verschillende ethische kwesties die tegen elkaar afgewogen worden: de morele st...

Risico’s die samenhangen met het geven van zorg aan anderen nemen binnen de langdurige zorg een prominente plek in, in ons denken over kwaliteit van zorg en in het verlengde daarvan in ons denken over kwaliteit van leven. Immers, kwaliteit van zorg heeft de intentie direct bij te dragen aan kwaliteit van leven van m...

Mag een arts eigen patiënten als proefpersoon werven voor een door hemzelf uit te voeren medisch-wetenschappelijk onderzoek? Uit het oogpunt van vrijwilligheid zitten hier haken en ogen aan. Verschillende regelgevingen beantwoorden de vraag op eigen wijze. Dit vraagt om een (ethische) doordenking van de kwestie. Het...

In de geneeskunde is het biomedische model in het denken over ziekte en gezondheid dominant. Dit model heeft een stevige basis in de moleculaire biologie en heeft voor enorme vooruitgang gezorgd in het verklaren van ziekten en het ontwikkelen van evidence-based behandelingen. Ondanks het onmiskenbare succes van deze...

In de laatste decennia staat de problematiek van gender in toenemende mate in de aandacht. Het aantal mensen dat zich niet binair, dat wil zeggen als man of vrouw identificeert, groeit in de westerse wereld. De grootste Nederlandse genderkliniek, in het Amsterdamse UMC, geeft in een trendstudie aan dat de prevalenti...

Disability Studies bestudeert het leven met beperkingen, of disability als complex maatschappelijk verschijnsel. Het leven met beperkingen als vanzelfsprekend onderdeel van de menselijke conditie is geen gemeengoed binnen onze huidige samenleving.

Reflectie, empathie en professionaliteit zijn toverwoorden in de geneeskundeopleiding (Ng et al., 2015; Hodges, 2015). Ze zouden onder meer zorgen voor professionele artsen met beter zelfinzicht (Winkel et al., 2017), sterkere communicatie (Chen & Forbes, 2014), begrip voor patiëntenperspectief (Mitchell & Blanchard...

Sinds 2008 is het blok Medical Humanities een verplicht onderdeel van de bacheloropleiding Geneeskunde. Dit blok beslaat zes weken en heeft tot doel bij te dragen aan de academische en maatschappelijke vorming van toekomstige artsen. In dit artikel wordt de ontstaansgeschiedenis, de inhoud en de verdere ontwikkeling...

Vanaf september 2022 is het voor masterstudenten mogelijk om een onderwijstraject health care humanities (HCH) te volgen aan de Nijmeegse Radboud Universiteit. Dit onderwijstraject komt voort uit een samenwerking tussen de Faculteit der Letteren, de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen en de Fa...

De lichamelijke ervaring van infertiliteitsbehandelingen. Representaties van genderfluïditeit in kinderboeken. Onze opvattingen over overgewicht. De manier waarop health self-tracking bijdraagt aan onze identiteit. Waarom we autisme wel of niet als psychiatrische aandoening zouden moeten beschouwen. Het delen van er...

Wat is het goede? De alledaagse praktijk neemt binnen de zorgethiek een belangrijke plaats in als het gaat om het beantwoorden van deze vraag. Immers, in deze concrete zorgpraktijk ontstaat morele kennis over dat wat ‘het goede’ is (Leget, Van Nistelrooij & Visse, 2017; Ruddick, 1995; Urban-Walker, 2007). Een manier...

Nieuwe epigenoomtechnologieën bieden in potentie de mogelijkheid om snel en betrouwbaar het gehele epigenoom te screenen op risicofactoren voor verschillende typen kanker. Daarmee kunnen bevolkingsonderzoeken naar kanker in de toekomst mogelijk worden verbeterd. Het epigenoom kan echter ook moreel gevoelige informat...

In 1966 vond in Nederland de eerste niertransplantatie plaats. In de decennia daarna probeerden particuliere organisaties zoals de Nierstichting en (semi-)overheidsinstanties zoals de Nederlandse Transplantatie Stichting het grote publiek te overtuigen van het belang van postmortale orgaandonatie. Er werd gediscussi...

Sportartsen worden in de sportmedische praktijk geregeld geconfronteerd met de hulpvraag van een geblesseerde sporter om een pijnstillende behandeling, waardoor de sporter inzetbaar kan blijven in zijn of haar sport. Op de langere termijn kan sporten met pijnstilling echter leiden tot meer pijn en fysieke beperking ...

De titel van dit artikel is een woordspeling op Charles Rosenbergs bekende essay ‘What is an epidemic?’ (1989), waarin medisch historicus Rosenberg stelt dat epidemieën over het algemeen verlopen volgens steeds terugkerende sociaal-culturele patronen. Het volgt dat we een epidemie voornamelijk moeten zien als een ma...

27 februari 2020: tijdens een speciale uitzending van de NOS over het coronavirus krijgt Minister Bruins een briefje in de hand gedrukt. De eerste bevestigde Covid-patiënt is die middag opgenomen in het Elisabeth Tweesteden ziekenhuis in Tilburg. 3 maart 2020: tijdens een bijeenkomst over het verkennen van samenwerk...

Een steeds terugkerende maatschappelijke discussie is het invoeren van een vaccinatieplicht. Deze discussie krijgt een grotere lading bij (de dreiging van) ziekte-uitbraken, zoals bij de uitbraak van COVID-19, en raakt meer op de achtergrond zodra deze onder controle zijn (Willems e.a. 2009, 1305). Onlangs verschene...

Hedendaagse zorgorganisaties kenmerken zich door een hoge mate van complexiteit (Vosman & Niemeijer, 2017, 470). Er zijn vele betrokkenen voor nodig om goede geïnstitutionaliseerde zorg mogelijk te maken, van handen aan het bed tot managers en bestuurders (Tronto, 2013, 152). Om antwoord te kunnen geven op de vraag ...