Welkom

Dit artikel behandelt de vraag of abortus nog een aanvaardbare optie is om een zwangerschap te beëindigen als ectogenese het mogelijk zou maken om de zwangerschap buiten de baarmoeder voort te zetten. Dit wordt onderzocht aan de hand van verschillende ethische kwesties die tegen elkaar afgewogen worden: de morele st...

Ethische analyse van opkomende technologie vergt een inschatting van vooralsnog onbepaalde vooruitzichten. Die contouren worden scherper gesteld door pragmatische beoordelingen van relevante factoren in het heden en de nabije toekomst. Voor kunstmatige amnion- en placentatechnologie (KAPT) betekent dit dat de toepas...

Risico’s die samenhangen met het geven van zorg aan anderen nemen binnen de langdurige zorg een prominente plek in, in ons denken over kwaliteit van zorg en in het verlengde daarvan in ons denken over kwaliteit van leven. Immers, kwaliteit van zorg heeft de intentie direct bij te dragen aan kwaliteit van leven van m...

Mag een arts eigen patiënten als proefpersoon werven voor een door hemzelf uit te voeren medisch-wetenschappelijk onderzoek? Uit het oogpunt van vrijwilligheid zitten hier haken en ogen aan. Verschillende regelgevingen beantwoorden de vraag op eigen wijze. Dit vraagt om een (ethische) doordenking van de kwestie. Het...

Vorig jaar verscheen Michel Serres and French Philosophy of Science van de Belgische filosoof Massimiliano Simons. Michel Serres was een Franse wetenschapsfilosoof die in 2019 overleed en een lijvig oeuvre achterliet over de overlap tussen de meest uiteenlopende kennisdomeinen. Serres werd geboren in 1930 en ging na...

Een arts moet ingrijpen bij overbehandeling. Daarvoor zijn ethische redenen. Overbehandeling komt voor in vrijwel alle takken van de medische praktijk. Soms kan dit met een lichtere bril bezien worden, bijvoorbeeld bij de grenzen van de cosmetische chirurgie (de steeds weer mislukte neus van wijlen Michael Jackson)....

Kan technologie voor ons zorgen? Richart Huijzer zou die vraag ontkennend beantwoorden. ‘Een robot kan wel werkzaam zijn in de zorg, maar humaniteit moet van mensen komen’ [p.262], zo betoogt Huijzer in zijn boek Humaniteit en technologie in de zorg.

In dit populairwetenschappelijke boek, dat eind 2019 uitkwam, bespreekt filosoof Aldo Houterman het menselijk lichaam en bewegen aan de hand van voorbeelden uit de sport en uit de kunsten. Met de titel zet hij zich meteen af tegen het ‘wij zijn ons brein’-gedachtegoed van neurowetenschappers als Dick Swaab en Victor...

Enkele jaren geleden schreef de Amerikaanse oncoloog en bioethicus Ezekiel Emanuel een intrigerende longread in The Atlantic, waarvan een vertaling integraal is gepubliceerd in de NRC (18 oktober 2014): ‘Vanaf mijn 75ste jaar zeg ik ‘nee’ tegen antibiotica’ (Amerikaanse titel: Why I hope to die at 75). De dood is we...

‘Ze vragen of wij wel gegeten hebben, of onze jassen warm genoeg zijn, hebben kusjes voor op zere plekjes, geven zusjes poppen, broertjes krijgen een trein’ (p. 9). Dit citaat komt uit Moeders, het nieuwste boek van Herman van Veen. En hoewel moeders de leidraad zijn in dit boek, kreeg ik tijdens het lezen tegelijke...

In deze bundel delen auteurs van diverse pluimage hun visie op gezond samenleven; een gezonde samenleving met individuen in verbinding met elkaar. Deze bevlogen wetenschappers vertellen hoe zij urgente maatschappelijke vraagstukken proberen te begrijpen en suggereren mogelijke duurzame oplossingen. Vijf kwesties wor...

In het afgelopen jaar oogstte de chatbot ChatGPT van het Open AI Institute alom ontzag, bewondering, en bezorgdheid. Deze chatbot produceert in antwoord op vragen zeer geloofwaardige tekst, die nauwelijks van menselijke communicatie te onderscheiden is. Dat kan buitengewoon handig zijn, bijvoorbeeld om medische info...

Er zijn in het leven altijd momenten te bedenken waarbij het verschillende kanten op had kunnen gaan. Iedereen denkt er wel eens over na wat er zou zijn gebeurd wanneer op zo’n moment een ander besluit zou zijn genomen. Nergens komt dat duidelijker naar voren dan in het indringende en rijk geschreven boek Onverwacht...

Diversiteit en inclusiviteit in de gezondheidszorg zijn belangrijk. Dat is een breed gedragen visie. Het ontwikkelen van een diverse en inclusieve (gezondheids)organisatie staat op vele agenda’s, is onderwerp van beleidsdagen en komt terug in visies en missies van gezondheidsinstellingen. Maar wat nu precies deze co...

In de geneeskunde is het biomedische model in het denken over ziekte en gezondheid dominant. Dit model heeft een stevige basis in de moleculaire biologie en heeft voor enorme vooruitgang gezorgd in het verklaren van ziekten en het ontwikkelen van evidence-based behandelingen. Ondanks het onmiskenbare succes van deze...

In de laatste decennia staat de problematiek van gender in toenemende mate in de aandacht. Het aantal mensen dat zich niet binair, dat wil zeggen als man of vrouw identificeert, groeit in de westerse wereld. De grootste Nederlandse genderkliniek, in het Amsterdamse UMC, geeft in een trendstudie aan dat de prevalenti...

Disability Studies bestudeert het leven met beperkingen, of disability als complex maatschappelijk verschijnsel. Het leven met beperkingen als vanzelfsprekend onderdeel van de menselijke conditie is geen gemeengoed binnen onze huidige samenleving.

Op een zaterdag tref ik in een rustig onderwijscentrum van het Erasmus MC Ryan Ramharak en Hafez Ismaili M'hamdi. Beiden actief binnen het zorgdomein en beiden jonge ouders, wat hen meteen bindt. Wat hen ook bindt, is hun interesse in het diversiteitsvraagstuk binnen de zorg. Voorafgaand aan dit gesprek heb ik hen g...

Casus 1

Tijdens een nachtdienst meldt zich een jonge vrouw van rond de dertig met haar 8-jarige zoontje bij de spoedkamer. Ze waren niet via de huisartspost (HAP) aangekondigd. De jongen heeft hevige buikpijn. Wanneer de nachtzuster om de reden van zelfverwijzing vraagt, geeft de moeder aan dat ze daar (daarmee be...

Opnieuw vraagt collega Charlie Obihara aandacht voor de persoonlijke ervaringen in zijn professionele leven, werkend als kinderarts in een groot ziekenhuis in Tilburg. Hij bevindt zich “in een positie waarin ik mijn mond open kan trekken” (Paauw, 2022), en doet dat gelukkig ook. Dit keer door twee korte casus te del...

Oppassen voor vooronderstellingen, vooroordelen en aannames, dat is wat mij bij blijft als ik deze casuïstiek lees. Mogelijke vooroordelen van de patiënten en hun familieleden, maar ook de mogelijke vooronderstellingen van de betrokken zorgprofessionals en vervolgens ook weer de aannames van mijzelf als lezer van de...

Onlangs werd ik samen met Ryan, een non-binaire transgender persoon, geïnterviewd voor een podcast waarin het thema ‘diversiteit en inclusie’ centraal stond. Aardig genoeg mochten wij in dezelfde periode van het ouderschap genieten. Ryan is als biologische vrouw geboren maar heeft geslachtsveranderende chirurgie en ...

Met een naam, geboortedatum en en een krappe 10 minuten voor een poliklinische afspraak moet de moderne arts een diagnose stellen. Onder deze druk trechtert zij haar differentiaaldiagnostisch vermogen tot tunnelvisie. De plasklachten van Janelle [23] zijn vanwege een SOA, die van Abdul [45] vanwege diabetes en die v...

Meisje, Vrouw, Anders beschrijft de levens van twaalf personages van kleur. Iedereen heeft een ander verhaal en begaat een eigen weg, al zijn ze door het boek heen allemaal op de een of andere manier met elkaar verbonden. In deze bestseller staat diversiteit van vrouw-zijn in de Britse (en Westerse) samenleving cent...

Mensen met een makke. Zo noemde een collega van Jacqueline Kool mensen die genoodzaakt zijn te leven met een chronische ziekte, of een fysieke of psychische beperking. Kool heeft een progressieve spierziekte en is rolstoelgebonden. Al meer dan 25 jaar vertelt ze tegenverhalen waarin ze een meer realistisch en regelm...

Uitgangspunt van dit interessante essay is dat het menselijk verlangen het antwoord is op een ervaren existentieel gemis of tekort. Hoewel verschillende lichamelijke, sociale en geestelijke verlangens evenzovele antwoorden vormen op diverse soorten van gemis, beschouwt Nusselder het verlangen van de ziel als het eig...

Wie de analyse van Piemonte (2018) leest over hoe het Amerikaanse medisch onderwijs dokters vormt en waar het misgaat, zit middenin een urgente discussie. Die discussie behelst de vraag hoe we gezondheidszorg menselijk kunnen houden in tijden waarin het beeld van geneeskunde als objectieve, technische en op natuurwe...

Reflectie, empathie en professionaliteit zijn toverwoorden in de geneeskundeopleiding (Ng et al., 2015; Hodges, 2015). Ze zouden onder meer zorgen voor professionele artsen met beter zelfinzicht (Winkel et al., 2017), sterkere communicatie (Chen & Forbes, 2014), begrip voor patiëntenperspectief (Mitchell & Blanchard...

Sinds 2008 is het blok Medical Humanities een verplicht onderdeel van de bacheloropleiding Geneeskunde. Dit blok beslaat zes weken en heeft tot doel bij te dragen aan de academische en maatschappelijke vorming van toekomstige artsen. In dit artikel wordt de ontstaansgeschiedenis, de inhoud en de verdere ontwikkeling...

Vanaf september 2022 is het voor masterstudenten mogelijk om een onderwijstraject health care humanities (HCH) te volgen aan de Nijmeegse Radboud Universiteit. Dit onderwijstraject komt voort uit een samenwerking tussen de Faculteit der Letteren, de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen en de Fa...

De lichamelijke ervaring van infertiliteitsbehandelingen. Representaties van genderfluïditeit in kinderboeken. Onze opvattingen over overgewicht. De manier waarop health self-tracking bijdraagt aan onze identiteit. Waarom we autisme wel of niet als psychiatrische aandoening zouden moeten beschouwen. Het delen van er...

Manon Parry is een Britse medisch historicus en tentoonstellingscurator, gespecialiseerd in het toepassen van de geesteswetenschappen voor het analyseren van vraagstukken rondom gezondheid en welzijn. Ze is als hoogleraar Medische Geschiedenis verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam en als universitair hoofddo...

Wie het stripboek uitsluitend associeert met Asterix, Kuifje en Donald Duck heeft een hoop gemist. Het medium biedt al lange tijd meer dan luchtig avontuur. Er is inmiddels een enorm corpus aan graphic novels beschikbaar waarin serieuze, existentiële thema’s in woord en beeld worden uitgediept. Ook in de healthcare ...

‘Praat erover, niet eroverheen’ is de boodschap van een recente SIRE-campagne. Met deze campagne wil SIRE duidelijk maken dat het belangrijk is om met naasten over de dood te praten in plaats van dit onderwerp te vermijden (SIRE, 2022). Uit wetenschappelijk onderzoek naar de Terror Management Theorie (Pszczynski et ...