Welkom

Mariëtte van den Hoven is hoogleraar Ethics, Law & Medical humanities aan het UMC Amsterdam. Daarnaast is zij lid van de Raad van Toezicht en voorzitter van de Commissie Onderwijs van de Hogeschool Leiden en is zij voorzitter van het Nederlands Research Integrity Network. Redactielid Donald van Tol sprak met haar ov...

In Nederland is onderzoek met menselijke embryo’s aan strikte voorwaarden gebonden. Zo is onderzoek alleen toegestaan met gedoneerde embryo’s overgebleven uit ivf-trajecten (zogeheten ‘restembryo’s’) en wel indien de proportionaliteit en subsidiariteit ervan getoetst is door de CCMO en het embryo zich niet langer da...

Beste Jeannette,

Hoe te leven? Wat maakt het leven de moeite waard? Welke verhalen kunnen daarover worden gehoord en verteld, en welke niet? Met die vragen start je je nieuwste boek ‘Reinventing the Good Life. An empirical contribution to the philosophy of care’.

Ik ben in de wolken van de vorm die jullie voor je recensie hebben gekozen! De briefvorm is in het boek uitgewerkt als een mogelijke methodiek om na te denken over ‘het goede leven’. Dat goede leven dat, zoals jullie terecht benadrukken, niet alleen maar goed is, en soms zelfs bedroevend slecht.

De lezer die een vlammend en wetenschappelijk doortimmerd medisch-ethisch betoog verwacht over wat er heden ten dage mis is in de geneeskunde komt allengs bedrogen uit in De medische omerta. Desalniettemin is dit naar vorm en inhoud voor de sector ongewone boek lezenswaardig te noemen.

Een aantal jaren geleden stond ik met een kinderarts voor een volle collegezaal met studenten en hun ouders. ‘Wie is er hier geboren?’, vroeg hij tot hilariteit van het publiek. Iedereen natuurlijk, logisch. Zwangerschap en geboorte horen bij de mens zoals beeld en tekst bij strip horen (zie: Olthuis, 2021). Dat lij...

Jenny Slatman is filosoof en hoogleraar Medical Humanities aan de Universiteit van Tilburg. Ze doet filosofisch en antropologisch onderzoek naar het lichaam en lichamelijkheid in de gezondheidszorg. 

In ‘Dansen met de hydra’ beschrijft Gerben Bakker op eigenzinnige wijze een ontwikkeling die ertoe heeft geleid dat de ruimte in onze samenleving voor een creatief, vrijmoedig omgaan met risico’s zou zijn verdwenen. 

In dit boek presenteert Dick Kleinlugtenbelt een nieuwe gespreksmethode voor moreel beraad: de innerlijk kompas methode. Het boek biedt een handreiking hoe moreel beraad in te zetten voor een ethiek die begrepen wordt als een vrijheidspraktijk. 

De zorg staat voor grote uitdagingen. De maatschappij staat voor grote uitdagingen, want als we er niet in slagen antwoorden te vinden op ontwikkelingen als vergrijzing en personeelstekorten, zal dat grote implicaties hebben voor de kwaliteit van leven van burgers. 

Jaren geleden maakten Amerikaanse medisch-ethici een fascinerend boek over hun eigen ervaringen als kankerpatiënt (Dresser, 2012). Ze leerden er veelvuldig van. In de praktijk bleek autonomie bijvoorbeeld behoorlijk uitdagend. 

In een postuum verschenen boek beschrijft de jonge neurochirurg Paul Kalanithi zijn ervaringen als kankerpatiënt. Hij vertelt over een aanvaring met een collega-arts die hem niet de (pijn)medicatie wil geven waar hij om vraagt. Hij beseft: ik ben nu een onmondige en weerloze patiënt. 

Hoewel artsen dagelijks geconfronteerd worden met zieke patiënten, lijkt zelf ziek-zijn nog altijd een taboe. In dit artikel presenteren wij een zorgethisch onderzoek naar de geleefde ervaring van artsen met een chronische ziekte in de artsenwereld. We beogen hiermee bij te dragen aan een meer zorgzame en inclusieve...

Neuromodulatie is een verzameling van elektrische en chemische behandelingen voor neuro-psychiatrische aandoeningen die direct aangrijpen op het zenuwstelsel. Wie als argeloze internetgebruiker de term ‘neuromodulatie’ in Google invoert, krijgt zo’n 21.900 hits. Neuromodulatie heeft een hoge vlucht genomen en wordt ...

Casus

De familie van mevrouw A. dient een klacht in. De mail van de klachtenfunctionaris valt plompverloren in de mailbox van de nefroloog aan het einde van een vermoeiende poli. Mevrouw A., 78 jaar, was lang onder controle wegens een chronisch nierprobleem. 

Chronisch nierfalen komt wereldwijd bij ongeveer 10% van de mensen voor. Meestal begint het sluimerend en zonder klachten, maar het kan uiteindelijk evolueren naar terminaal nierfalen met nood aan nierfunctie-vervangende therapie, zoals dialyse of een niertransplantatie.

Aan het einde van een vermoeiende poli komt bij de nefroloog een e-mail binnen met een klachtenbrief van de familie van een overleden patiënt. Een klacht is altijd vervelend, zeker als die niet verwacht wordt en dan ook nog op een moment dat het lastig is om ervoor open te staan. 

Uit onderzoek van Laarman et al. blijkt dat artsen zich na een klacht vaak aangevallen en machteloos voelen. Het voelt vaak voor de arts, en voordat je het weet is dat ook zo, dat hij/zij  tegenover de patiënt is komen te staan. 

‘Ik lig er ’s nachts van wakker. Voel de pijn die mensen in Gaza voelen,’ zegt Tamar Shahinian als ik haar vraag wat de situatie in Israël met haar doet. Ze is Palestijns en heeft familie die op de Westbank woont.

Wie nog gelooft in objectieve kennis en een positivistisch wetenschapsparadigma, heeft vast nooit de boeken van Trudy Dehue gelezen. Dehue (1951) weerlegt iedere opvatting die ervan uitgaat dat ‘de werkelijkheid’ en ‘feiten’ buiten ons liggen om wetenschappelijk ontdekt en geduid te worden.

Op 25 oktober 2022 promoveerde Petra Pijnakker op haar proefschrift In vertrouwen. Normatieve beschouwing over euthanasie, dementie en de schriftelijke wilsverklaring. Voor de rubriek Hora Est stelde redactielid dr. M. Caroline Vos haar een aantal vragen.

Verpleegkundig leiderschap gaat over meer dan het verbeteren van zorg en behoud van verpleegkundigen. Het gaat ook over het morele aspect van zorg, ‘het goede doen voor een ander’. 

Het zorglandschap is complex en verandert in rap tempo. In dit boek schetst Guus van Montfort een overzicht van deze dynamische complexiteit. 

‘We zien de dingen niet zoals ze zijn, we zien ze zoals wij zijn’. Dit citaat van essayist Anaïs Nin staat tamelijk willekeurig en zonder toelichting in het voorwoord van de auteurs. Ik vind het een raak citaat. 

De Nederlandse wetenschapstheoreticus Trudy Dehue schreef ooit dat er grofweg twee manieren zijn om wetenschap te interpreteren: realistisch en constructivistisch.

Als er één onderwerp stof voor gesprekken oplevert, dan zijn het wel ethische kwesties in de gezondheidszorg. In huisartspraktijken, op verpleegafdelingen, in de gehandicaptenzorg of onder beleidsmakers: gesprekken over morele kwesties zijn er aan de orde van de dag. 

We kunnen niet meer om klimaatverandering heen. De opwarming van de aarde, stijging van de zeespiegel, extreme weersomstandigheden, de verdwijning van soorten werden al lang aangekondigd, maar worden nu steeds meer daadwerkelijk merkbaar om ons heen voor iedereen. We staan voor een enorme opgave: klimaatverandering ...

Gezondheidsprofessionals leven in een ongekende tijd. Enerzijds is de medische wetenschap zo ver gevorderd dat mensen ouder worden dan ooit. Levensreddende operaties, kennis vanuit klinische trials en medicatie voor de meeste aandoeningen zijn voorhanden. Anderzijds heeft het systeem waarop die techniek is gebaseerd...

Het trillen van onze smartphone hebben we te danken aan wolfraam (tungsten). Het is een mineraal dat samen met onder andere tantalum, tin en goud bekend staat als ‘conflictmineraal’: een grondstof waarvan de handel vaak gewelddadige conflicten financiert, ten koste van de burgers in de gebieden die rijk aan de grond...

De boodschap “natuur = gezond” is een krachtige boodschap die past bij de geest van de tijd. Door deze twee begrippen aan elkaar te koppelen, en zelfs gelijk te stellen aan elkaar, kun je veel bereiken ten aanzien van het overtuigen van mensen dat natuur goed is voor de gezondheid. De resolute koppeling van deze beg...

Wouter Kusters was een van de sprekers op het jaarcongres van de Vereniging voor filosofie en geneeskunde in oktober 2022, waar hij een presentatie gaf over denken en filosoferen over klimaatverandering. Gastredacteur Steven Dorrestijn sprak met Kusters over de natuur die kan helen, maar ook ziek kan maken, en de ro...

In de wens en de verplichting om bij te dragen aan een duurzamere toekomst, is het Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB) druk bezig om hier invulling aan te geven. In 2022 heeft het SKB de milieuthermometer zilver behaald, wat aangeeft dat het ziekenhuis goed op weg is op het gebied van verduurzaming op zeer diver...

Het Ministerie van VWS bracht onlangs het rapport Planetary Health: een handreiking voor onderwijsimplementatie in universitaire zorgopleidingen uit. Het rapport maakt deel uit van de welkome golf van oproepen ons leefmilieu, lokaal en planetair, in geneeskunde en gezondheidszorg niet langer meer als een externe kwe...

Op 23 november 2021 promoveerde Joost van Herten aan de Wageningen University & Research op zijn proefschrift ‘Considerations for an ethic of One Health: towards a socially responsible zoonotic disease control’. Redactielid dr. M. Caroline Vos stelde hem enkele vragen hierover.