Welkom

Een moreel beraad kan dienen om onderliggende waarden en normen te expliciteren wanneer er sprake is van morele nood of een moreel dilemma. Er bestaan hiertoe voornamelijk verbale methoden. De vraag is echter of deze methoden morele fricties in concrete zorgpraktijken voldoende vertegenwoordigen. Volgens verschillen...

Redactioneel door Gert Olthuis.

Smeenk F, Rutten H & Van de Laar E (red.). Toegewijde dokters: Waarom niet-medische competenties geen bijzaak zijn (Catharinareeks nr 6).

Legemaate J & Widdershoven G (red.). Basisboek Ethiek & Recht in de Gezondheidszorg.

‘De dokter lachte. ‘Eens in de twee weken. Dat is het wellness-aspect. Als je hier alleen komt als je je niet goed voelt kunnen we eventuele moeilijkheden niet vóór zijn. Bij tweewekelijkse controles bespreken we je eetpatroon en kijken we naar eventuele veranderingen in je algehele gezondheidstoestand. Dat is van b...

Wat is voltooid leven? Is het een symptoom van een maatschappij die jeugd waardeert en ouderdom bespot? Is het een natuurlijk laatste hoofdstuk in de biografie van oude mensen? Of is het een idee fixe van op autonomie gerichte individuen? In haar boek beschrijft en bespreekt Els van Wijngaarden de gesprekken die zij...

Verslag symposium Empathie en Emotie, in psychiatrie en filosofie, 9 mei 2016, georganiseerd door de Stichting Filosofie & Psychiatrie in samenwerking met de UVA.

De verkiezingen zijn achter de rug wanneer u dit leest; de formatie is losgebarsten. Wat kunnen we verwachten van de verschillende partijen op het terrein van de ethiek van de gezondheidszorg? Hieronder verstaan we vraagstukken waarbij medisch ethische principes een rol spelen op individueel niveau of op collectief ...

Sinds de komst van de hogere beroepsopleiding tot verpleegkundige (1972) ondergaan de verplegende en verzorgende beroepen een gestage evolutie. Dat geldt niet alleen voor het bewustzijn van de eigen aard en waarde van zorgberoepen, maar ook de definitie van competenties, taken en rollen binnen het vakgebied. Het gaa...

In 'Uit de praktijk' wordt in elk nummer een waargebeurde casus besproken.

In de geestelijke gezondheidszorg is sinds begin jaren negentig het begrip herstel sterk in opkomst. Met het begrip herstel beogen cliënten van de ggz iets anders aan te duiden dan slechts de genezing van een psychiatrische aandoening; zij verwijzen naar een samenhangend proces van herstel van welbevinden en evenwic...

In april 2014 luidde de Nederlandse Vereniging voor Pathologie (NVVP) de noodklok over het dalend aantal klinische obducties in Nederland. De afname van het aantal inwendige lijkschouwingen baart zorgen omdat een klinische obductie een belangrijke toetsing is voor medisch specialisten. Een mogelijke oplossing ligt b...

In het debat betoogde minister Schippers dat wat haar betreft de huisarts de bevoegdheid moet krijgen om de abortuspil voor te schrijven. Inmiddels heeft zij hiertoe een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer. Dit voorstel zou een verdere verruiming betekenen van de mogelijkheden om tot abortus over te gaan. In ...

Redactioneel door Gert Olthuis.

Palfreman J. Hersenstormen. De ziekte van Parkinson en de raadselen van het brein.

Schermer M, Ewals F & Weisz M. Ethische dilemma’s in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking.
Kalanithi K. Als adem lucht wordt (When Breath Becomes Air).

Redactioneel door Gert Olthuis.

Hoewel er de afgelopen eeuw grote vooruitgang is geboekt in het classificeren en behandelen van psychiatrische stoornissen, komt het plafond van dit descriptieve model in zicht. Een duidelijk signaal van deze afvlakkende vooruitgang is dat de ontwikkeling van nieuwe psychofarmaca grotendeels stilligt vanwege het geb...

Nieuwe technieken om genen te sequencen (NGS) kunnen grote veranderingen teweeg brengen. Ook Sisco van Veen ziet dit soort
mogelijkheden in zijn artikel 'Nieuwe genetica in de psychiatrie; een ethisch overzicht'. Een reactie hierop van Dr. Simone van der Burg
Ethicus en wetenschappelijk onderzoeker bij IQ healthcare...

Sinds begin jaren negentig wordt in Nederland een maatschappelijk debat over ‘voltooid leven’ gevoerd. Uit diverse onderzoeken blijkt dat een aanzienlijke minderheid van de Nederlandse bevolking voorstander is van de mogelijkheid dat ouderen die dat wensen hun leven kunnen beëindigen en dat zij in staat zouden moete...

In Nederland worden jaarlijks ongeveer 1800 onderzoeksvoorstellen beoordeeld door medisch-ethische toetsingscommissies (METC’s). Eén tot vier procent van de onderzoeksvoorstellen krijgt een negatief oordeel, waardoor het niet uitgevoerd mag worden (CCMO jaarverslagen, 2006-2011). Dit is voor onderzoekers frustrerend...

In gesprek met Heidi Mertes. Heidi Mertes werkt als ethicus aan het Bioethics Institute Ghent (BIG), een instituut van de Universiteit Gent. In 2009 promoveerde zij. Haar dissertatie ging over de interactie tussen wetenschap en ethiek in het debat over onderzoek in stamcellen. Sinds maart 2016 is zij voorzitter van ...

In 'Uit de praktijk' wordt in elk nummer een waargebeurde casus besproken.

Op 3 juni 2016 vond in Amersfoort het eerste NEON Congres Ethiekondersteuning plaats. De ambities van de initiatiefnemers zijn: een blijvend ontmoetingsplatform creëren waar kennis en ervaringen kunnen worden gedeeld met betrekking tot het stimuleren en organiseren van ethiekactiviteiten in de praktijken van de zorg.

Dit is een bijzonder bruikbaar boek: veelomvattend, grondig, systematisch, gebruiksvriendelijk en helder geschreven. Het boek lijkt onmisbaar voor iedereen die actief bezig is met de vormgeving van ethische discussies in zorgorganisaties.

De zorgverleners en bestuurders van het St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg begonnen in 2009 in samenwerking met de universiteit een zorgethisch onderzoeksprogramma: Menslievende zorg (2009-2014). Baart & Vosman deden er nauwgezet verslag van en schreven bovendien diverse Engelstalige artikelen over de opbrengsten. ...

Wil je in de academische wereld blijven werken na het behalen van je doctorsgraad, dan is het tegenwoordig heel verstandig om een periode in het buitenland te werken. Het idee is dat je daarmee je blikveld verruimt. Je leert nieuwe manieren van werken, maakt kennis met andere onderzoeksmethoden, en kan elkaars data ...

Dieke Westerduin studeert geneeskunde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Ze schreef deze column in het kader van een eerstejaars Vrije keuzemodule waarin onder andere de vraag ‘Wat is zorg?’ aan de orde kwam.

Redactioneel door Gert Olthuis en Steven Dorrestijn.

Apparaten voor self-tracking (zelfmeting) maken een toekomst mogelijk waarin mensen meer betrokken worden bij de controle op hun eigen gezondheid. Praktijken van zelfmeting geven vorm aan solidariteit op een manier die niet noodzakelijkerwijs aansluit bij de manier waarop een beroep wordt gedaan op deze waarde in he...

Tamar Sharon laat in haar artikel zien dat dergelijke aanspraken op waarden, zeker wanneer deze in ethische discussies worden gehanteerd, een hoog abstractieniveau hebben, temeer omdat één en dezelfde waarde vaak tot twee totaal verschillende standpunten kan leiden. Zij spreekt daarom liever van ‘enactment’; de uito...

In dit artikel kijken we naar de moraal van techniek door op een gestructureerde manier de impacts van producten te analyseren. We introduceren daarvoor de Product Impact Tool, met gebruik van voorbeelden uit de zorgtechnologie. Vervolgens illustreren we de toepassing van deze tool aan de hand van de casus van een “...

‘E-health amper gebruikt in de zorg’ kopt een artikel op de website van Zorgvisie (8 juli 2015). De drie e-healthdoelstellingen die het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in een Kamerbrief over e-health en zorgverbetering (2 juli 2014) heeft geformuleerd
zijn nauwelijks bereikt volgens het nieuwsbericht.

In gesprek met Jan Kremer. Professor dr. Jan Kremer is gynaecoloog, hoogleraar patiëntgerichte innovatie bij IQ Healthcare en adviseur van de Raad van Bestuur van het Radboudumc. Jan Kremer was een van de sprekers tijdens het congres De Moraal van Digitaal op 9 oktober 2015, dat gehouden werd ter gelegenheid van het...

In de kamerbrief van 2 juli 2014 wordt de stimulans van e-health verdedigd met de verwachting dat zelfmanagement de kwaliteit van leven van chronische patiënten kan verhogen. De beloftes zijn dat als zowel chronisch zieken als overige Nederlanders via apps op hun smartphones, internetapplicaties of draagbare sensore...

Er bestaan tegenwoordig vele apps die ons helpen om gezond te leven met behulp van onze smartphone, privé en op ons werk. In feite gaat het hier om interactieve technologie die speciaal ontworpen is om onze houding, ons gedrag of beide zonder dwang te beïnvloeden. Dit zijn voorbeelden van ‘persuasive technology’ (PT...