Welkom
Welkom op de website van het Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek. TGE stelt zich ten doel de kwaliteit van de morele bezinning op actuele veranderingen binnen de gezondheidszorg te bevorderen. Verschillende invalshoeken, benaderingen en levensbeschouwingen komen aan bod.
Publiceren in TGE?
Bekijk de auteursrichtlijnen
Word abonnee
Bekijk hier de mogelijkhedenRedactie
Neem contact op met de redactieRecht doen aan complexiteit van psychische problemen: van lineair naar interactief denken
Een reflectie op het medische model in de psychiatrie
Prof. dr. Floortje Scheepers en dr. Ghislaine van Thiel
In de geneeskunde is het biomedische model in het denken over ziekte en gezondheid dominant. Dit model heeft een stevige basis in de moleculaire biologie en heeft voor enorme vooruitgang gezorgd in het verklaren van ziekten en het ontwikkelen van evidence-based behandelingen. Ondanks het onmiskenbare succes van deze...
Biologisch, psychisch, sociaal? Over het ontstaan van genderidentiteit
Prof. dr. Annemie Halsema
In de laatste decennia staat de problematiek van gender in toenemende mate in de aandacht. Het aantal mensen dat zich niet binair, dat wil zeggen als man of vrouw identificeert, groeit in de westerse wereld. De grootste Nederlandse genderkliniek, in het Amsterdamse UMC, geeft in een trendstudie aan dat de prevalenti...
Waarderen van verschillen
De veelkleurige bril van Disability Studies
Prof. dr. Alice Schippers
Disability Studies bestudeert het leven met beperkingen, of disability als complex maatschappelijk verschijnsel. Het leven met beperkingen als vanzelfsprekend onderdeel van de menselijke conditie is geen gemeengoed binnen onze huidige samenleving.
Zo moeilijk is het niet
Een interview over diversiteit binnen de gezondheidszorg
Ryan Ramharak, dr. Hafez Ismaili M’hamdi en Sadaf Soloukey (interviewer)
Op een zaterdag tref ik in een rustig onderwijscentrum van het Erasmus MC Ryan Ramharak en Hafez Ismaili M'hamdi. Beiden actief binnen het zorgdomein en beiden jonge ouders, wat hen meteen bindt. Wat hen ook bindt, is hun interesse in het diversiteitsvraagstuk binnen de zorg. Voorafgaand aan dit gesprek heb ik hen g...
Als ouders een arts weigeren bij hun kind
Dr. Charlie Obihara
Casus 1
Tijdens een nachtdienst meldt zich een jonge vrouw van rond de dertig met haar 8-jarige zoontje bij de spoedkamer. Ze waren niet via de huisartspost (HAP) aangekondigd. De jongen heeft hevige buikpijn. Wanneer de nachtzuster om de reden van zelfverwijzing vraagt, geeft de moeder aan dat ze daar (daarmee be...
Medisch commentaar
Wij kunnen de geschiedenis niet veranderen, vandaag wel
Prof. dr. Michèl Willemsen
Opnieuw vraagt collega Charlie Obihara aandacht voor de persoonlijke ervaringen in zijn professionele leven, werkend als kinderarts in een groot ziekenhuis in Tilburg. Hij bevindt zich “in een positie waarin ik mijn mond open kan trekken” (Paauw, 2022), en doet dat gelukkig ook. Dit keer door twee korte casus te del...
Ethisch commentaar
ANNA en NIVEA als oplossing?
Dr. Krista Tromp
Oppassen voor vooronderstellingen, vooroordelen en aannames, dat is wat mij bij blijft als ik deze casuïstiek lees. Mogelijke vooroordelen van de patiënten en hun familieleden, maar ook de mogelijke vooronderstellingen van de betrokken zorgprofessionals en vervolgens ook weer de aannames van mijzelf als lezer van de...
Wat de ethiek van diversiteit kan leren
Dr. Hafez Ismaili M’hamdi
Onlangs werd ik samen met Ryan, een non-binaire transgender persoon, geïnterviewd voor een podcast waarin het thema ‘diversiteit en inclusie’ centraal stond. Aardig genoeg mochten wij in dezelfde periode van het ouderschap genieten. Ryan is als biologische vrouw geboren maar heeft geslachtsveranderende chirurgie en ...
High-tech discriminatie in de gezondheidszorg: hoe artificiële intelligentie de gezondheidskloof verbreedt
Chagajeg Soloukey, MSc
Met een naam, geboortedatum en en een krappe 10 minuten voor een poliklinische afspraak moet de moderne arts een diagnose stellen. Onder deze druk trechtert zij haar differentiaaldiagnostisch vermogen tot tunnelvisie. De plasklachten van Janelle [23] zijn vanwege een SOA, die van Abdul [45] vanwege diabetes en die v...
Meisje, vrouw, anders
Een boek van Bernardine Evaristo
Carlijn Damsté en Maria van den Muijsenbergh
Meisje, Vrouw, Anders beschrijft de levens van twaalf personages van kleur. Iedereen heeft een ander verhaal en begaat een eigen weg, al zijn ze door het boek heen allemaal op de een of andere manier met elkaar verbonden. In deze bestseller staat diversiteit van vrouw-zijn in de Britse (en Westerse) samenleving cent...
Vensters op het mooie leven. Levenskunst vanuit het perspectief van disability studies
Dr. Gert Olthuis
Mensen met een makke. Zo noemde een collega van Jacqueline Kool mensen die genoodzaakt zijn te leven met een chronische ziekte, of een fysieke of psychische beperking. Kool heeft een progressieve spierziekte en is rolstoelgebonden. Al meer dan 25 jaar vertelt ze tegenverhalen waarin ze een meer realistisch en regelm...
Meer dan de mens alleen. Filosofie van het verlangen
Prof. dr. Joachim Duyndam
Uitgangspunt van dit interessante essay is dat het menselijk verlangen het antwoord is op een ervaren existentieel gemis of tekort. Hoewel verschillende lichamelijke, sociale en geestelijke verlangens evenzovele antwoorden vormen op diverse soorten van gemis, beschouwt Nusselder het verlangen van de ziel als het eig...
Inhoudsopgave TGE 32, 3, 2022
Themanummer Health Care Humanities
Redactioneel
Health care humanities als medicijn
Gert Olthuis en Jenny Slatman
Onderzoek & Reflectie
Zombies in onderwijsland
Health care humanities als medicijn tegen ‘skillification’
Anne de la Croix, Sven Schaepkens, Mario Veen
Het blok Medical Humanities in de Utrechtse Geneeskundeopleiding
Hans...
Health care humanities als medicijn
Dr. Gert Olthuis en prof. dr. Jenny Slatman
Wie de analyse van Piemonte (2018) leest over hoe het Amerikaanse medisch onderwijs dokters vormt en waar het misgaat, zit middenin een urgente discussie. Die discussie behelst de vraag hoe we gezondheidszorg menselijk kunnen houden in tijden waarin het beeld van geneeskunde als objectieve, technische en op natuurwe...
Zombies in onderwijsland
Health care humanities als medicijn tegen ‘skillification’
Dr. Anne de la Croix, Sven Schaepkens MA(Ed) en dr. Mario Veen
Reflectie, empathie en professionaliteit zijn toverwoorden in de geneeskundeopleiding (Ng et al., 2015; Hodges, 2015). Ze zouden onder meer zorgen voor professionele artsen met beter zelfinzicht (Winkel et al., 2017), sterkere communicatie (Chen & Forbes, 2014), begrip voor patiëntenperspectief (Mitchell & Blanchard...
Het blok Medical Humanities in de Utrechtse Geneeskundeopleiding
Prof. dr. J.J.M. (Hans) van Delden et al.
Sinds 2008 is het blok Medical Humanities een verplicht onderdeel van de bacheloropleiding Geneeskunde. Dit blok beslaat zes weken en heeft tot doel bij te dragen aan de academische en maatschappelijke vorming van toekomstige artsen. In dit artikel wordt de ontstaansgeschiedenis, de inhoud en de verdere ontwikkeling...
Health Care Humanities in Nijmegen
Dr. Anneke van der Niet en dr. Jelle van Gurp
Vanaf september 2022 is het voor masterstudenten mogelijk om een onderwijstraject health care humanities (HCH) te volgen aan de Nijmeegse Radboud Universiteit. Dit onderwijstraject komt voort uit een samenwerking tussen de Faculteit der Letteren, de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen en de Fa...
Health Humanities in Tilburg
Een interdisciplinaire, intersectionele kijk op ziekte, gezondheid en welzijn
Dr. Marjolein de Boer en prof. dr. Sanneke de Haan
De lichamelijke ervaring van infertiliteitsbehandelingen. Representaties van genderfluïditeit in kinderboeken. Onze opvattingen over overgewicht. De manier waarop health self-tracking bijdraagt aan onze identiteit. Waarom we autisme wel of niet als psychiatrische aandoening zouden moeten beschouwen. Het delen van er...
Wat is de rol van erfgoed en cultuur in gezondheid en welzijn?
Gesprek met Manon Parry
Prof. dr. Manon Parry
Manon Parry is een Britse medisch historicus en tentoonstellingscurator, gespecialiseerd in het toepassen van de geesteswetenschappen voor het analyseren van vraagstukken rondom gezondheid en welzijn. Ze is als hoogleraar Medische Geschiedenis verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam en als universitair hoofddo...
Een kankertraject verbeeld: troost, hoop en herkenning
Bespreking van 'Dingen die erger zijn. Een stripverhaal over borstkanker'
Dr. Donald van Tol
Wie het stripboek uitsluitend associeert met Asterix, Kuifje en Donald Duck heeft een hoop gemist. Het medium biedt al lange tijd meer dan luchtig avontuur. Er is inmiddels een enorm corpus aan graphic novels beschikbaar waarin serieuze, existentiële thema’s in woord en beeld worden uitgediept. Ook in de healthcare ...
Voorbij de Angst voor de Dood: Acceptatie door het Kijken van Films
Dr. Anneke de Graaf, prof. dr. Marieke Fransen, dr. Kobie van Krieken en prof. dr. Enny Das
‘Praat erover, niet eroverheen’ is de boodschap van een recente SIRE-campagne. Met deze campagne wil SIRE duidelijk maken dat het belangrijk is om met naasten over de dood te praten in plaats van dit onderwerp te vermijden (SIRE, 2022). Uit wetenschappelijk onderzoek naar de Terror Management Theorie (Pszczynski et ...
Corona in cartoons. Terugblik op een niet normaal jaar
Dr. Gert Olthuis
Een cartoon is geen strip bestaand uit meerdere kaders die samen een verhaal vormen. Het is ook geen illustratie die fungeert als aanvulling op geschreven tekst. De kracht van een cartoon is zijn zelfstandige zeggingskracht.
Inhoudsopgave TGE 32, 2, 2022
Redactioneel
Wet- en regelgeving en de symbolische ordening van de werkelijkheid
Gert Olthuis
Onderzoek & Reflectie
Een stem voor de sprakeloze: overwegingen bij een zorgethische methode voor moreel beraad voor mensen met spraakproblemen
Anneleen Deij
Gast aan het woord
Zorgen voor morgen
Gesprek met M...
Wet- en regelgeving en de symbolische ordening van de werkelijkheid
Dr. Gert Olthuis
Wie de laatste maanden het nieuws heeft gevolgd, weet dat abortus volop in de belangstelling staat. De discussie in de Verenigde Staten over dit onderwerp is hoog opgelopen en enorm gepolariseerd. Het debat is ingekaderd in termen van ‘pro-life’ of ‘pro-choice’, waar de ene groep de absolute beschermwaardigheid van ...
Een stem voor de sprakeloze: overwegingen bij een zorgethische methode voor moreel beraad voor mensen met spraakproblemen
Anneleen Deij, MA
Wat is het goede? De alledaagse praktijk neemt binnen de zorgethiek een belangrijke plaats in als het gaat om het beantwoorden van deze vraag. Immers, in deze concrete zorgpraktijk ontstaat morele kennis over dat wat ‘het goede’ is (Leget, Van Nistelrooij & Visse, 2017; Ruddick, 1995; Urban-Walker, 2007). Een manier...
Zorgen voor morgen
Gesprek met Marianne Boenink
Prof. Dr. Marianne Boenink
Gezondheidswetenschapper en filosoof prof. dr. Marianne Boenink is sinds 1 augustus 2020 werkzaam als hoogleraar Ethiek van de gezondheidszorg aan het Radboudumc en de Radboud Universiteit te Nijmegen. In haar vakgebied, de techniekethiek, worden kritische vragen gesteld over de wenselijkheid van nieuwe technologieë...
Casus: Voor de dertigste keer…
Dr. Rik Gerritsen, dr. Erwin J.O. Kompanje, Vincent Bol MSc en dr. Andrea Ruissen
Janneke wordt voor de dertigste keer opgenomen op een bewaakte afdeling (medium care of intensive care) van een academisch ziekenhuis in verband met een tentamen suïcide. Ze is in de psychiatrie bekend met niet-aangeboren hersenletsel (NAH), gedragsproblemen en chronische suïcidaliteit. De zelfmoordpogingen variëren...
Facial feminization surgery: een oneerlijke strijd voor trans vrouwen tegen de zorgverzekeraar
Daan Rademakers, Sjoerd van der Velden, Lisa van Ginneken, dr. Anke Oerlemans en dr. Tim Nijhuis
In dit artikel lichten we het belang van het vervrouwelijken van het gelaat van transgender vrouwen ter behandeling van genderdysforie toe, om vervolgens te beargumenteren waarom het huidige bekostigingsmodel voor deze behandeling achterhaald is.
Ongewenste distantie – Afstand en nabijheid in de acute psychiatrie als voorbeeld
Drs. Guus van Loenen
Maximale nabijheid met behoud van distantie – dat was de leidraad die mij begin jaren tachtig in de opleiding tot geestelijk verzorger werd voorgehouden. Ik heb daar een blijvend onderscheid aan ontleend. Het gaat in hulpverlening om het realiseren van een vertrouwensrelatie. Belangrijkste instrument om mensen bij t...
Nadenken over vriendschap
Dr. Hilde Buiting
Filosoferen over vriendschap, hoe doe je dat? In zijn boek Doodgewone vrienden. Nadenken over vriendschap is dat de eerste vraag die Paul van Tongeren zichzelf stelt. Hoe ‘denk’ je over vriendschap? En, verschillen wetenschap en filosofie hierin? Hoewel ik binnen de medische en psychosociale literatuur mijn best moe...
Through art we care
Zorgende Kunst
Dr. Karin Janssen van Doorn
De Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSKB) in Brussel is zowel het oudste als het drukstbezochte museum van het land. Jaarlijks bezoeken ruim een miljoen mensen de KMSKB. Verreweg de meeste bezoekers zijn toeristen; zij bezoeken de tijdelijke tentoonstellingen, de vaste collectie of willen iets zien...
Buiten Bereik, een beschouwend proefschrift over medisch-wetenschappelijk onderzoek met wilsonbekwame proefpersonen
Dr. Sonja Repelaer van Driel
Op 25 november 2021 promoveerde dr. Sonja Repelaer van Driel aan de Universiteit Leiden op haar proefschrift getiteld Buiten Bereik. Voor deze rubriek stelde redactielid dr. M. Caroline Vos haar een aantal vragen over haar proefschrift.
Dementie van binnenuit. Een zoektocht naar hoe het is om iemand met vergevorderde dementie te zijn
Dr. Dorothea Touwen
Het boekje Dementie van Binnenuit trekt de aandacht door de kwaliteit van de uitgave: de portretten die schilder William Utermohlen van zichzelf schilderde in de jaren dat hij dementeerde, grijpen de lezer bij de strot. Ook de inhoud van het boek is aangrijpend.
We zijn God niet. Een pleidooi voor een nieuwe psychiatrie van samenwerking
Dr. Anne-Fleur van der Meer
Dat velen ‘cocreatie’ hoog op hun ‘jeukwoordenlijst’ hebben staan, heeft Myrrhe van Spronsen (neurowetenschapper, kunstenaar en ervaringsdeskundige) en Jim van Os (hoogleraar psychiatrie) er niet van weerhouden het centraal te stellen in We zijn God niet (2021).
Anatomie van de patiënt
Dr. Meralda Slager
In het boek Anatomie van de patiënt onderzoeken de auteurs wie of wat een patiënt is, waarbij ze uit willen gaan van het narratief van die patiënt.
Inhoudsopgave TGE 32, 1, 2022
Redactioneel
Het lichaam als bron voor ethische en filosofische reflectie in de gezondheidszorg
Gert Olthuis
Onderzoek & Reflectie
Epigenetica en de toekomst van ethisch verantwoord bevolkingsonderzoek naar kanker
Eline Bunnik & Ineke Bolt
Mijn organen krijgen ze niet!
Kritische stemmen in het debat ...