Welkom

De complexiteit van gezamenlijke besluitvorming lijkt nog eens vergroot te worden door de rol van naasten en familie. Dit lijkt soms een eigen besluit van de patiënt in de weg te staan. Deze bijdrage betoogt echter dat naasten en familie niet een derde partij zijn, naast arts en patiënt, maar dat zij als mede-consti...

De geestelijk verzorger is bij uitstek de professional die patiënten kan begeleiden bij ethische en existentiële keuzes rond de behandeling. Hoe verloopt die begeleiding precies, is er een geschikte methodiek en hoe waarborg je gezamenlijke besluitvorming en heldere communicatie?

Gezamenlijke besluitvorming kan in de palliatieve zorg aan migranten moeizaam verlopen. Enerzijds doordat patiënten, naasten en zorgverleners verschillende verwachtingen kunnen hebben over doelen en middelen, anderzijds omdat betrokkenen verschillende ideeën hebben over wat ‘gepaste’ communicatie is.

Doordat patiënten en hun naasten nu via social media eenvoudig toegang hebben tot relevante informatie zou dit hun gezondheid-geletterdheid (health literacy) kunnen verbeteren en de van oudsher aanwezige kenniskloof kunnen verkleinen. In deze bijdrage worden enkele voorbeelden van sociale media en eHealth besproken,...

Deze bijdrage verdedigt de stelling dat gezamenlijke besluitvorming een noodzakelijke randvoorwaarde is voor een daadwerkelijk waardevolle gezondheidszorg. Er wordt ingegaan op wat gezamenlijke besluitvorming is en in hoeverre het in praktijk wordt gebracht in de (Nederlandse) gezondheidszorg. Tenslotte wordt bezien...

Boekbespreking van het boek 'A Political Argument for an Ethic of Care' van Joan Tronto over de zorgethiek.

Column door drs. Hugo van der Wedden over de alledaagse werkelijkheid achter het abstracte concept overbehandeling: een stervende kwetsbare oudere, een kind of partner die het woord voert en ‘er nog niet aan toe is’ dat zijn of haar geliefde naaste daadwerkelijk overlijdt.

McEwan I. De kinderwet.

Van der Cingel CJM en Jukema JS. Persoonsgerichte zorg. Praktijken van goede zorg voor ouderen.

Oderwald A. De mens in crisis. Over literatuur en geneeskunde.

Verbeek P-P. Op de vleugels van Icarus. Hoe techniek en moraal met elkaar meebewegen.

Redactioneel door Gert Olthuis.

Fred Lee spreekt veel managers en zorgverleners aan met zijn theaterbusinessconcept voor het ziekenhuis. De patiënt staat daarin centraal en professionals krijgen alle ruimte om compassievol te zorgen. Vanuit een zorgethisch perspectief is de gecommuniceerde menslievendheid discutabel.

Het medisch beroepsgeheim is zo oud als de geneeskunde zelf. Met de toename van de complexiteit van de geneeskunde en de gezondheidszorg zijn ook de regels met betrekking tot dit geheim in veelheid en ingewikkeldheid gegroeid. Een juist begrip van het medisch beroepsgeheim is daardoor niet langer eenvoudig te verkri...

Hedendaagse ontwikkelingen op het gebied van de biotechnologie lijken ongekende mogelijkheden te bieden voor mensverbetering. Mensverbetering is daarmee onderwerp geworden van intensief ethisch en filosofisch debat, waarin vooraanstaande filosofen zoals Francis Fukuyama en Peter Sloterdijk sterk contrasterende visie...

In 'Uit de praktijk' wordt elke editie een waargebeurde casus besproken.

Boekbespreking van 'Medische communicatie en etnische diversiteit' van Bart Wolf en Nordin Dahhan, beiden kinderarts. In het boek geven ze aan hoe (para)medici hun communicatie met cultureel-andere patiënten kunnen verbeteren.

Boekbespreking van 'Vloeibare waarden. Politiek, zorg en onderwijs in de laatmoderne tijd' van Herman de Dijn.

Kunstmatige ei- en zaadcellen. Steeds verdergaande ingrepen in ons brein – al dan niet invasief. Het bedienen van apparaten door middel van onze hersengolven. Bespreking van het rapport From Bio to NBIC convergence – From Medical Practice to Daily Life.

Hertogh C, Hendriks A en Verkerk M (red.) Ethische dilemma’s in de ouderengeneeskunde, tussen patiënt en zorgsysteem.

Annemans L. De prijs van uw gezondheid. Is onze gezondheid in gevaar?

Hertogh C, Hendriks A en Verkerk M (red.) Ethische dilemma’s in de ouderengeneeskunde, tussen patiënt en zorgsysteem.

Annemans L. De prijs van uw gezondheid. Is onze gezondheid in gevaar?

Redactioneel door Karin Janssen van Doorn en Marjanne van Zwol, gastredacteuren.

In de discussie over kwaliteit van leven speelt het onderscheid tussen subjectief en objectief een zwaarwegende rol. Het streven naar objectieve meetwaarden voor een als subjectief erkende persoonlijke ervaring wordt in dit artikel opgevat als een aporie, een innerlijk tegenstrijdig probleem.

Volgens de WHO-definitie is kwaliteit van leven het centrale doel van de palliatieve zorg. Daarmee is het ook een belangrijke uitkomstmaat geworden die onder meer door middel van vragenlijsten nagestreefd wordt. In deze bijdrage stellen de auteurs kritische vragen bij deze ontwikkeling.

Gezondheidseconomen werken met begrippen als QALY (quality adjusted life years) en ICER (incremental cost-effectiveness ratio) om advies te geven bij die keuzes. Dit artikel bespreekt de nadelen van de QALY en stelt de huidige beslissingscriteria inzake vergoeding van behandelingen op basis van kosteneffectiviteit i...

In de discussie over de kwaliteit van leven speelt het begrip waarde van het leven nauwelijks een rol. Prof. dr Govert den Hartogh, emeritus hoogleraar ethiek UvA, vindt dat onterecht.

Tijdens het VFG jaarcongres 2013 'Kwaliteit van Leven' voerden prof. dr Suzanne van de Vathorst en drs Robert Pangalila een publiek gesprek met elkaar over de betekenis van het begrip kwaliteit van leven in de praktijk van de kindergeneeskunde en de revalidatie van jonggehandicapten. Marjanne van Zwol zocht hen op o...

Boekbespreking van 'Over(-)behandelen, ethiek van de zorg voor kwetsbare ouderen' van T. Boer, M. Verkerk en D.J. Bakker.

In deze bijdrage pleit dr. Ineke bolt voor een grotere rol van de esthetische chirurg en hun beroepsorganisaties: behalve patiëntenautonomie is ook welzijn een belangrijke waarde in het ethische kader voor esthetische chirurgie en geneeskunde.

In Nederland kan een minderjarige vanaf 12 jaar om euthanasie verzoeken, mits akkoord van de ouders en vanaf 16 jaar mits de ouders zijn ingelicht. Vanaf een leeftijd van 12 jaar kan een minderjarige het onderscheid maken tussen op reis gaan (en terug thuiskomen) en doodgaan (niet meer terugkomen) en kan hij als vol...

Wouter Schrover bespreekt de negatieve waardering van afhankelijkheid op basis van het boek 'Ik omhels je met duizend armen' van Ronald Giphart

Lagro-Janssen T. Oogwenk. Een genderblik op huisartsenzorg.

Dedding D & Slager M. (red.) 2013. De Rafels van Participatie in de Gezondheidszorg: Van participerende patiënt naar participerende omgeving.

De Hartogh G, Jacobs F, Van Willigenburg T. Wijsgerige ethiek. Hoofdvragen, discussies en inzichten.