Welkom

Het kabinet heeft besloten het Biogeneeskundeverdrag niet aan het parlement ter goedkeuring voor te leggen. Hiermee is zij teruggekomen op haar voornemen om dit verdrag te ratificeren. De argumenten waarmee dit kabinet het verdrag uiteindelijk terzijde schuift, zijn op misvattingen gestoeld en duiden op onbegrip van...

De centrale stelling van deze bijdrage is dat reflectie over de eigen dood meerwaarde heeft voor de terminale palliatieve zorgverlening. Deze stelling is mede ingegeven door enkele prikkelende uitspraken van de filosoof, arts en schrijver Bert Keizer.

Dr. Hans van Dartel was werkzaam als verpleegkundige, en later als universitair docent ethiek verbonden aan het LUMC. Momenteel is hij als voorzitter respectievelijk extern ethicus verbonden aan een tweetal commissies ethiek in de gehandicaptenzorg. Ook is Van Dartel o.a. voorzitter van de Commissie ethiek van koepe...

'Nudging’ is het anticiperen op het voorspelbare gedrag van mensen door doelbewust de keuzearchitectuur te wijzigen zonder opties te verbieden of financiële prikkels substantieel te wijzigen. Nudging staat ook wel bekend als ‘een duwtje in de ‘goede’ richting’. Dit artikel
bespreekt de belofte en ethische grenzen va...

Moral Agency Theater workshops hebben tot doel moreel handelen te activeren. In een workshop krijgen zorgverleners de mogelijkheid te leren door moreel lastige praktijksituaties na te spelen en vervolgens samen te beraadslagen over alternatieve manieren van handelen. In dit artikel beschrijf ik kort het verloop van...

Een nieuwe opvatting over gezondheid doet de ronde. Arts-onderzoeker Machteld Huber werkte het uit in haar proefschrift (2014). Centraal daarin staat het begrip ‘positieve gezondheid’.

Redactioneel door Gert Olthuis.

Artikel 2.2. van de Wtl, kortweg Euthanasiewet, handelend over een in wilsbekwaamheid geschreven wilsverklaring tot levensbeëindiging, staat nog steeds ter discussie. In dit artikel wordt geargumenteerd dat een narratief opgestelde wilsverklaring behulpzaam zou kunnen zijn om te duiden wat met name de patiënt met de...

Reactie van prof. dr. Cees Hertogh, o.a. hoogleraar ouderengeneeskunde & ethiek van de zorg en Hoofd sectie ouderenonderzoek en universitair netwerk ouderenzorg (UNOVUmc) op het artikel van Nuijten en co-auteurs over de de narratieve wilsverklaring die het levensverhaal van de patiënt schetst.

De meest bekende manier waarop veiligheid tegenwoordig moreel wordt geproblematiseerd houdt verband met de aantasting van de privacy. Wanneer dat gebeurt, gaat het in de regel om de verhouding tussen staat en burgers en is het achterliggende thema de publieke of staatsveiligheid. Patiëntveiligheid is van een andere ...

Dr. Annelien Bredenoord werkt als associate professor medische ethiek in het UMC Utrecht. Ze studeerde theologie en politieke
wetenschappen aan de Universiteit Leiden. Daarnaast is ze actief lid van D66 en heeft ze onlangs zitting genomen in de Eerste Kamer. Ze combineert toegepaste ethiek met politiek-maatschappeli...

Een stagiair checkt waarom een medestudent in een GGZ-instelling wordt behandeld. Eén van de voorbeelden die de heer Tomesen, lid van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP), in 2013 gaf tijdens een gesprek naar aanleiding van een rapport van het CBP
over een onderzoek bij negen ziekenhuizen naar informatiebe...

In februari van dit jaar kwam het Amerikaanse tijdschrift Newsweek met een opzienbarende coverstory over de euthanasiepraktijk in Nederland: 'Dying Dutch: Euthanasia Spreads Across Europe'. De auteur, Winston Ross, begint zijn artikel met een persoonlijk verhaal over het tragische einde van zijn 91-jarige, dementere...

“Van bio-ethiek naar bio-politiek” luidde het thema van het jaarsymposium van de Nederlandse Vereniging voor Bio-ethiek (NVBe) dat begin maart plaatsvond. Centraal in dit symposium stond de vraag wat recente technologische ontwikkelingen betekenen voor de bio-ethiek en biopolitiek.

Ignace Schretlen (1952) is beeldend kunstenaar en artsauteur. Gedurende bijna twintig jaar had hij met zijn echtgenote een huisartspraktijk in ’s-Hertogenbosch. Hij publiceerde meer dan vijftien boeken en honderden artikelen.

In Leestafels worden de volgende boeken besproken: 'Privacy in de zorg. Van wie is uw medisch dossier?' door R. Huissen, 'Draagkracht en veerkracht in de zorg. Professioneel zorgen met aandacht voor je eigen grenzen.' door A. Blokhuis en D. Talma en 'Betere mensen, over gezondheid als keuze en koopwaar.' door T. Dehue.

Tol DG van, Bree MJ de, Dekker H & Molen T van der (red.) Handboek medische professionaliteit.

Klaassen HW. Bondgenoten. Hoe familieleden en hulpverleners in de psychiatrie kunnen samenwerken.

Stichting Biowetenschappen en Maatschappij.
Je nier of mijn leven. Nierdonatie bij leven.

Redactioneel door Gert Olthuis en Thijs Tromp.

Deze bijdrage gaat over de praktijk van gezamenlijke besluitvorming en baseert zich vooral op het signalement 'Wanneer samen beslissen niet vanzelf spreekt' dat het Centrum voor Ethiek en Gezondheid recentelijk uitbracht.

De complexiteit van gezamenlijke besluitvorming lijkt nog eens vergroot te worden door de rol van naasten en familie. Dit lijkt soms een eigen besluit van de patiënt in de weg te staan. Deze bijdrage betoogt echter dat naasten en familie niet een derde partij zijn, naast arts en patiënt, maar dat zij als mede-consti...

De geestelijk verzorger is bij uitstek de professional die patiënten kan begeleiden bij ethische en existentiële keuzes rond de behandeling. Hoe verloopt die begeleiding precies, is er een geschikte methodiek en hoe waarborg je gezamenlijke besluitvorming en heldere communicatie?

Gezamenlijke besluitvorming kan in de palliatieve zorg aan migranten moeizaam verlopen. Enerzijds doordat patiënten, naasten en zorgverleners verschillende verwachtingen kunnen hebben over doelen en middelen, anderzijds omdat betrokkenen verschillende ideeën hebben over wat ‘gepaste’ communicatie is.

Doordat patiënten en hun naasten nu via social media eenvoudig toegang hebben tot relevante informatie zou dit hun gezondheid-geletterdheid (health literacy) kunnen verbeteren en de van oudsher aanwezige kenniskloof kunnen verkleinen. In deze bijdrage worden enkele voorbeelden van sociale media en eHealth besproken,...

Deze bijdrage verdedigt de stelling dat gezamenlijke besluitvorming een noodzakelijke randvoorwaarde is voor een daadwerkelijk waardevolle gezondheidszorg. Er wordt ingegaan op wat gezamenlijke besluitvorming is en in hoeverre het in praktijk wordt gebracht in de (Nederlandse) gezondheidszorg. Tenslotte wordt bezien...

Boekbespreking van het boek 'A Political Argument for an Ethic of Care' van Joan Tronto over de zorgethiek.

Column door drs. Hugo van der Wedden over de alledaagse werkelijkheid achter het abstracte concept overbehandeling: een stervende kwetsbare oudere, een kind of partner die het woord voert en ‘er nog niet aan toe is’ dat zijn of haar geliefde naaste daadwerkelijk overlijdt.

McEwan I. De kinderwet.

Van der Cingel CJM en Jukema JS. Persoonsgerichte zorg. Praktijken van goede zorg voor ouderen.

Oderwald A. De mens in crisis. Over literatuur en geneeskunde.

Verbeek P-P. Op de vleugels van Icarus. Hoe techniek en moraal met elkaar meebewegen.

Redactioneel door Gert Olthuis.

Fred Lee spreekt veel managers en zorgverleners aan met zijn theaterbusinessconcept voor het ziekenhuis. De patiënt staat daarin centraal en professionals krijgen alle ruimte om compassievol te zorgen. Vanuit een zorgethisch perspectief is de gecommuniceerde menslievendheid discutabel.

Het medisch beroepsgeheim is zo oud als de geneeskunde zelf. Met de toename van de complexiteit van de geneeskunde en de gezondheidszorg zijn ook de regels met betrekking tot dit geheim in veelheid en ingewikkeldheid gegroeid. Een juist begrip van het medisch beroepsgeheim is daardoor niet langer eenvoudig te verkri...

Hedendaagse ontwikkelingen op het gebied van de biotechnologie lijken ongekende mogelijkheden te bieden voor mensverbetering. Mensverbetering is daarmee onderwerp geworden van intensief ethisch en filosofisch debat, waarin vooraanstaande filosofen zoals Francis Fukuyama en Peter Sloterdijk sterk contrasterende visie...