Welkom

Welkom op de website van het Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek. TGE stelt zich ten doel de kwaliteit van de morele bezinning op actuele veranderingen binnen de gezondheidszorg te bevorderen. Verschillende invalshoeken, benaderingen en levensbeschouwingen komen aan bod.

Publiceren in TGE?
Bekijk de auteursrichtlijnen

Word abonnee

Bekijk hier de mogelijkheden

Redactie

Neem contact op met de redactie
Artikelen

Inhoudsopgave TGE

Jaargang 34, 2024: nummer 3

 

Redactioneel

Over stigma’s die uitsluiten en insluitingspraktijken die nodig zijn

Gert Olthuis

Redactioneel

Over stigma’s die uitsluiten en insluitingspraktijken die nodig zijn

Afgelopen zomer luisterde ik naar de podcastserie Terwijl je weet, gemaakt door Max Boogaard en Joeri Bakker. In vier bijzonder boeiende afleveringen leer je hoe het is om dementie te hebben en hoe de omgeving daar op reageert. Ondertussen leer je ook over de sociale benadering van dementie die is ontwikkeld door on...

Onderzoek & Reflectie

De moed om te beginnen

Suggesties voor gezamenlijke morele reflectie met mensen met een verstandelijke beperking, naasten en professionals

In de ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking kunnen ethische vragen leiden tot handelingsverlegenheid op momenten dat de verschillende perspectieven op goede zorg schuren. Zorgorganisaties ondersteunen professionals bij het omgaan met ethische vragen (Hartman et al., 2016; Hermsen et al., 2019). M...

Onderzoek & Reflectie

“Het lijkt hier wel een gevangenis”

Autonomie in de institutionele zorg voor mensen met het Syndroom van Korsakov

Mw. N. is 40 jaar en woont in een instelling voor mensen met het Syndroom van Korsakov. Ten gevolge van jarenlang overmatig gebruik van alcohol lijdt zij aan een dusdanig ernstige vorm van levercirrose, dat de consumptie van alcohol dodelijke gevolgen kan hebben. Hoewel de instelling een alcoholverbod hanteert, weet...

Onderzoek & Reflectie

Het verhaal van Sabine

Een pleidooi voor kennissolidariteit, persoonsgerichte zorg en perspectivistische lenigheid

Toen Sabine Geers overleed aan urachuskanker, was ze 34. Ze overleed negen maanden na haar diagnose, anderhalf jaar na de geboorte van haar dochter, en ruim twee jaar na haar eerste klachten. Dit stuk beschrijft Sabines verhaal, een reis die begon bij vage pijnklachten en via een uitdagend diagnose- en behandeltraje...

Onderzoek & Reflectie

Stigmatisering als ethisch probleem

Psoriasis en zelfstigma in Vestdijks 'Het glinsterend pantser'

Wie aan een huidziekte lijdt, heeft vaak nog een bijkomend probleem: dat van het stigma en de bijbehorende vooroordelen en discriminerende gedragingen. Dat kan ertoe leiden dat men de aandoening verbergt en het stigma internaliseert, met alle mentale en medische gevolgen van dien. In dit artikel bespreek ik het stig...

Uit de praktijk

Casus: Een plots overlijden

De praktijkondersteuner Huisarts GGZ (POH-GGZ) krijgt per e-mail een verzoek voor inzage van een medisch dossier. Het verzoek komt van de ouders van de 18-jarige Maaike. 

Uit de praktijk

Behoefte aan reflectie en duidelijkheid na een suïcide

Medisch commentaar

Als een patiënt onverwacht overlijdt door suïcide dan schokt dat ook de huisarts. Hoewel de mate van impact natuurlijk onvergelijkbaar is met dat voor de naasten, is de emotionele reactie vergelijkbaar. 

Uit de praktijk

De blik verleggen

Ethisch commentaar

De ouders van Maaike zijn enorm verdrietig en wanhopig. Hun dochter heeft een einde aan haar leven gemaakt. Zij willen haar dossier hebben. Hoe begrijpelijk. Daar komt nog bij dat de ouders van Maaike zelf ook patiënten in de praktijk zijn. 

Uit de praktijk

Over emotionele belangen en doorbreking van het beroepsgeheim

Juridisch commentaar

De POH-GGZ kan het medisch dossier van de dochter zeker niet zomaar aan de ouders overhandigen, hoe invoelbaar hun verzoek daartoe ook is. Dat hangt samen met het medisch beroepsgeheim dat ‘over het graf heen reikt’. 

Hora Est

Een interculturele reis door het onderwijs in de medische ethiek

Proefschrift Amalia Muhaimin

Op 31 januari 2023 promoveerde Amalia Muhaimin op haar proefschrift ‘A Cross-Cultural Journey through Ethics Education’. Voor de rubriek Hora Est stelde redactielid dr. M. Caroline Vos haar een aantal vragen.

Recensies

Het huis van de professionele zeggenschap

De route naar verpleegkundig leiderschap

Hoe kunnen verpleegkundigen omgaan met alle uitdagingen van de zorg, en hun werkplezier vergroten? Sinds juli 2023 is de Wet Zeggenschap in de Zorg een feit. Dat betekent dat iedere verpleegkundige invloed mag uitoefenen op het beleid van de werkgever. 

Recensies

Hack je hersenen, van electroshock tot breinchip

Herseninterventies trekken makkelijk de aandacht omdat onze hersenen worden gezien als een wel heel speciaal deel van ons lichaam. 

Recensies

Hoe gehandicapten hun thuis verloren

In de loop van de jaren ’90 verhuisden steeds meer mensen met een beperking van een (beschermd) terrein naar de wijk. Een doorwerking van het neoliberalisme in de zorg, waarin onder andere het maximaliseren van keuzevrijheid centraal stond. 

Recensies

Goed verplegen

Leerboek ethiek voor verpleegkundigen

Verplegen is een veelzijdig beroep, dat enorm varieert per werkplek. In de psychiatrie kom je andere vragen tegen dan in een ziekenhuis, en in de thuiszorg krijg je met andere facetten van zorg te maken dan op een Intensive Care. Er zitten bovendien veel universele aspecten aan de zorg voor mensen. 

Artikelen

Inhoudsopgave TGE

Jaargang 34, 2024: nummer 2

 

Themanummer Ethiek van Gezondheidsongelijkheid

Redactioneel

Van kennisonrecht naar kennis-solidariteit in de gezondheidszorg

In dit nummer van TGE verwijst Maria van den Muijsenbergh naar CBS-cijfers waaruit blijkt dat de 20% rijkste Nederlanders zo’n kwart eeuw langer in goede gezondheid leeft dan de armste 20%. Dat laat zien dat er sprake is van forse, onrechtvaardige gezondheidsverschillen. 

Onderzoek & Reflectie

Een moreel pleidooi voor het terugdringen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen

Vorig jaar juni ging ik met pensioen als huisarts en hoogleraar gezondheidsverschillen en persoonsgerichte zorg. In de zorg wilde ik mijn patiënten laten voelen dat zij voor mij allemaal evenveel tellen, hoe verschillend zij ook zijn in achtergrond, gezondheid, talenten. Vanuit mijn leerstoel heb ik door middel van ...

Onderzoek & Reflectie

De constructie van een ‘domme doelgroep’

Gezondheidsongelijkheid en epistemisch onrecht in de publieke gezondheidszorg

Het is een publiek feit dat mensen met lagere inkomens ongeveer zeven jaar korter leven dan mensen met hoge inkomens en dat ze ook vele jaren meer met chronische ziekten kampen. Hoewel dit statistische feit natuurlijk al veel langer bekend was, komt het tegenwoordig – in de slipstream van de politieke aandacht voor ...

Reactie

In gesprek met burgers vraagt om waken voor grotere ongelijkheid en wantrouwen

In haar artikel ‘Een moreel pleidooi voor het terugdringen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen’ zet Maria van den Muijsenbergh inzichtelijk uiteen hoe gezondheidsverschillen ontstaan en wijst ze erop dat, om die verschillen te verkleinen, zorgverleners en beleidsmakers moeten samenwerken met burgers.

...
Nawoord

Nawoord

Nawoord van prof. dr. Maria van den Muijsenbergh en prof. dr. Klasien Horstman en Ilse Dijkstra op de Reactie van dr. Beatrijs Haverkamp.

Interview

“Als ethicus moet je breder denken dan alleen de tunnel waarin je steeds gezet wordt”

Gesprek met Mariëtte van den Hoven

Mariëtte van den Hoven is hoogleraar Ethics, Law & Medical humanities aan het UMC Amsterdam. Daarnaast is zij lid van de Raad van Toezicht en voorzitter van de Commissie Onderwijs van de Hogeschool Leiden en is zij voorzitter van het Nederlands Research Integrity Network. Redactielid Donald van Tol sprak met haar ov...

Document

Een nieuwe balans

Over het advies van de Gezondheidsraad voor verschuiving van de veertiendagengrens in de Embryowet

In Nederland is onderzoek met menselijke embryo’s aan strikte voorwaarden gebonden. Zo is onderzoek alleen toegestaan met gedoneerde embryo’s overgebleven uit ivf-trajecten (zogeheten ‘restembryo’s’) en wel indien de proportionaliteit en subsidiariteit ervan getoetst is door de CCMO en het embryo zich niet langer da...

Boekbespreking

Waarden traceren, twijfels ontrafelen

Over ‘Reinventing the Good Life' van Jeannette Pols

Beste Jeannette,

 

Hoe te leven? Wat maakt het leven de moeite waard? Welke verhalen kunnen daarover worden gehoord en verteld, en welke niet? Met die vragen start je je nieuwste boek ‘Reinventing the Good Life. An empirical contribution to the philosophy of care’.

Reactie

Beste Alistair, Jacqueline, Merel, Paul en Truus,

Ik ben in de wolken van de vorm die jullie voor je recensie hebben gekozen! De briefvorm is in het boek uitgewerkt als een mogelijke methodiek om na te denken over ‘het goede leven’. Dat goede leven dat, zoals jullie terecht benadrukken, niet alleen maar goed is, en soms zelfs bedroevend slecht.

Boekbespreking

Onder witte jassen

Bespreking van 'De medische omerta' van Jim Reekers

De lezer die een vlammend en wetenschappelijk doortimmerd medisch-ethisch betoog verwacht over wat er heden ten dage mis is in de geneeskunde komt allengs bedrogen uit in De medische omerta. Desalniettemin is dit naar vorm en inhoud voor de sector ongewone boek lezenswaardig te noemen.

Beelden van de moraal

Baas in eigen buik, voor alle vrouwen

Hoe de graphic novel 'Uitweg' het persoonlijke politiek maakt

Een aantal jaren geleden stond ik met een kinderarts voor een volle collegezaal met studenten en hun ouders. ‘Wie is er hier geboren?’, vroeg hij tot hilariteit van het publiek. Iedereen natuurlijk, logisch. Zwangerschap en geboorte horen bij de mens zoals beeld en tekst bij strip horen (zie: Olthuis, 2021). Dat lij...

Recensies

Nieuwe lichamelijkheid

Jenny Slatman is filosoof en hoogleraar Medical Humanities aan de Universiteit van Tilburg. Ze doet filosofisch en antropologisch onderzoek naar het lichaam en lichamelijkheid in de gezondheidszorg. 

Recensies

Dansen met de hydra

Gevaren van onze veiligheidsbegeerte

In ‘Dansen met de hydra’ beschrijft Gerben Bakker op eigenzinnige wijze een ontwikkeling die ertoe heeft geleid dat de ruimte in onze samenleving voor een creatief, vrijmoedig omgaan met risico’s zou zijn verdwenen. 

Recensies

Op zoek naar je innerlijk kompas

Een nieuwe gespreksmethode voor moreel beraad

In dit boek presenteert Dick Kleinlugtenbelt een nieuwe gespreksmethode voor moreel beraad: de innerlijk kompas methode. Het boek biedt een handreiking hoe moreel beraad in te zetten voor een ethiek die begrepen wordt als een vrijheidspraktijk. 

Recensies

Persoonsgerichte zorg

15 hefbomen voor zorgverbeteraars

De zorg staat voor grote uitdagingen. De maatschappij staat voor grote uitdagingen, want als we er niet in slagen antwoorden te vinden op ontwikkelingen als vergrijzing en personeelstekorten, zal dat grote implicaties hebben voor de kwaliteit van leven van burgers. 

Publicaties

Inhoudsopgave TGE nr. 1, 2024

Redactioneel

Wat kunnen we leren van zieke zorgverleners?

Gert Olthuis

 

In memoriam dr. Joke Lemiengre

Chris Gastmans

Redactioneel

Wat kunnen we leren van zieke zorgverleners?

Jaren geleden maakten Amerikaanse medisch-ethici een fascinerend boek over hun eigen ervaringen als kankerpatiënt (Dresser, 2012). Ze leerden er veelvuldig van. In de praktijk bleek autonomie bijvoorbeeld behoorlijk uitdagend. 

Onderzoek & Reflectie

Lichamelijke contrastervaringen in zorgverlening: een zorgethische reflectie

In een postuum verschenen boek beschrijft de jonge neurochirurg Paul Kalanithi zijn ervaringen als kankerpatiënt. Hij vertelt over een aanvaring met een collega-arts die hem niet de (pijn)medicatie wil geven waar hij om vraagt. Hij beseft: ik ben nu een onmondige en weerloze patiënt. 

Onderzoek & Reflectie

Wie zorgt er voor de chronisch zieke arts?

Hoewel artsen dagelijks geconfronteerd worden met zieke patiënten, lijkt zelf ziek-zijn nog altijd een taboe. In dit artikel presenteren wij een zorgethisch onderzoek naar de geleefde ervaring van artsen met een chronische ziekte in de artsenwereld. We beogen hiermee bij te dragen aan een meer zorgzame en inclusieve...

Onderzoek & Reflectie

Ethische beschouwingen bij invasieve en non-invasieve neuromodulatie: een verkenning bij betrokken professionals

Neuromodulatie is een verzameling van elektrische en chemische behandelingen voor neuro-psychiatrische aandoeningen die direct aangrijpen op het zenuwstelsel. Wie als argeloze internetgebruiker de term neuromodulatie’ in Google invoert, krijgt zon 21.900 hits. Neuromodulatie heeft een hoge vlucht genomen en wordt ...